Ο μαύρος Σεπτέμβρης της Πόλης

Οι Ιωάννης Στουπάκης και Αντώνης Θήριος διηγούνται τις τραγικές στιγμές που έζησαν στην προσπάθεια του τουρκικού κράτους να εκδιώξει τους Ελληνες της Κωνσταντινούπολης

Σήμαναν την αρχή του τέλους για τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης. Τα «Σεπτεμβριανά» υπήρξαν η οργανωμένη προσπάθεια του τουρκικού κράτους να φοβίσει και τελικά να εκδιώξει τους Ελληνες της Πόλης. 4.200 σπίτια, 1.000 μαγαζιά και 73 εκκλησίες καταστράφηκαν τη νύχτα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, με «αφορμή» τη βόμβα-προβοκάτσια στο σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη.

Ακολούθησαν οι απελάσεις των Ελλήνων υπηκόων του 1964-65 που είχαν ως αποτέλεσμα τον τελικό εκριζωμό των Ελλήνων... Εχουν περάσει 55 χρόνια, αλλά όσα έζησαν οι Ελληνες εκείνη τη... δική τους «νύχτα των κρυστάλλων» και εξακολουθούν να τους πληγώνουν... Ο Ιωάννης Στουπάκης και ο Αντώνης Θήριος διηγούνται στο «Εθνος της Κυριακής» όσα έζησαν εκείνες τις μοιραίες ημέρες.

Ο Ιωάννης Στουπάκης μαζί με την οικογένειά του κρύφτηκαν στο σπίτι τους για να γλιτώσουν από το μανιασμένο πλήθος και απελάθηκαν τελικά το 1964.

Η οικογένεια του Ιωάννη Στουπάκη κατοικούσε στο Πέρα. Ο πατέρας του είχε ένα μικρό εργοστάσιο βουτύρου στην ίδια περιοχή, όπου η πλειονότητα των καταστημάτων ανήκε σε Ελληνες.
«Το 1955 ήμουν 17 χρονών και ανήκα στον Αθλητικό Σύλλογο του Πέρα, που είχε πολλές διακρίσεις και μεγάλη ιστορία... Γύρω στις 8 το βράδυ της 6ης Σεπτεμβρίου βγήκα από την προπόνηση στον Σύλλογο και άρχισα να περπατάω ανύποπτος με άλλους Ελληνες στον μεγάλο δρόμο του Πέρα», μας λέει.
Καθοδηγούμενοι «Στην πρώτη γωνία βλέπω μια ομάδα κοντά 50 ατόμων, ρακένδυτους, να κρατούν ξύλα και λοστούς στα χέρια τους. Μαζί τους ήταν ένας κύριος με κοστούμι και μαύρη γραβάτα που τους καθοδηγούσε... Με τα μάτια μου τους αντίκρισα να μπαίνουν στο κρεοπωλείο φίλου του πατέρα μου -το οποίο ήταν ακόμη ανοιχτό, με πελάτες- και να σπάνε τα πάντα. Εσπασαν τα τζάμια της βιτρίνας, πετούσαν τα κρέατα στον δρόμο, τα αντικείμενα του μαγαζιού... Τρόμος παντού. Τρόμος που ενισχύθηκε και από το γεγονός ότι η αστυνομία δεν επενέβη καθόλου στο περιστατικό...».
Ο 17χρονος τότε Ελληνας αθλητής συνέχισε να καταγράφει τη γενικευμένη εικόνα καταστροφής. «Στην κεντρική οδό του Πέρα, ομάδες έσπαγαν ελληνικά καταστήματα. Δύο τρία άτομα τους καθοδηγούσαν. Η αστυνομία και η χωροφυλακή δεν έκαναν τίποτα», μας εξηγεί.
«Είδα να σπάνε την εκκλησία της Αγίας Τριάδας και το Ζάππειο. Μεταξύ των ελληνικών καταστημάτων ήταν και τουρκικά, που δεν τα ακουμπούσαν. Δεν είχαν σκοπό να κλέψουν, αλλά να λεηλατήσουν, να σπάσουν και να αχρηστέψουν τις ελληνικές περιουσίες. Ολόκληρος ο δρόμος ήταν σαν χωματερή... Το πλήθος φώναζε συνθήματα ?Η Κύπρος είναι τουρκική και θα παραμείνει τουρκική?».
Κρύφτηκε στο πηγάδι
Στο σπίτι της οικογένειας Στουπάκη είχε βρει καταφύγιο ο τότε μητροπολίτης Περγάμου, Αδαμάντιος. «Ηταν αδερφός της μητέρας μου και γι' αυτόν φοβηθήκαμε, μην πάθει κακό», μας αναφέρει ο κ. Στουπάκης. «Γύρω στις 11.30 τη νύχτα, όχλος ήρθε έξω από το σπίτι μας και φώναζε ?παπάς παπάς?. Πήγαν να μπουν μέσα, αλλά δεν τα κατάφεραν. Καλού-κακού, κρύψαμε τον θείο μου στη στέρνα του κήπου μας... Γύρω στις 2.30 ακούσαμε χτύπημα στην πόρτα. Ηταν ο συνέταιρος του πατέρα μου που ήταν Κούρδος και ήρθε για να μας προστατεύσουν...».
Για τον 72χρονο Ιωάννη Στουπάκη είναι καθαρό ότι επρόκειτο για οργανωμένο τουρκικό σχέδιο «με το οποίο κατάφεραν να καταστρέψουν την ελληνική κοινωνία. Ακολούθησε η λευκή γενοκτονία του Ελληνισμού της Πόλης. Το '64 πιάσανε τον πατέρα μου με την κατηγορία ότι ήταν κατάσκοπος της Κύπρου και τον απέλασαν. Κι ακολούθησε ο ξεριζωμός της οικογένειάς μας...».
Οι ΦΩΝΕΣ ΠΟΥ ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ
«Γκιαούρηδες θα πεθάνετε, η Κύπρος είναι τουρκική»
Ο Αντώνης Θήριος γεννήθηκε το 1943 στην Πόλη και στα Σεπτεμβριανά ήταν 12 ετών. Τα όσα είδε κι έζησε το βράδυ της 6ης αλλά και ανήμερα της 7ης Σεπτεμβρίου τα θυμάται έντονα...
«Ο πατέρας μου ήταν χονδρέμπορος μπακαλικής και διατηρούσε κατάστημα κοντά στον Κεράτιο. Μέναμε οικογενειακώς στον Γαλατά σε μια πολυκατοικία ρωμαίικη, που μας ανήκε», λέει ο Αντώνης Θήριος. «Στη γειτονιά μας υπήρχαν περίπου 15 πολυκατοικίες. Δεν είχαμε πρόβλημα με τους Τούρκους. Εκείνη την ημέρα παίζαμε με τον αδερφό μου έξω στον δρόμο. Ο πατέρας μου ήρθε νωρίς και μας είπε να τον ακολουθήσουμε. Φώναξε όλους τους ενοίκους της πολυκατοικίας να τους ενημερώσει: ο Τούρκος έμπορος που είχε μαγαζί δίπλα στο δικό του και ήταν φίλος του, τού είπε να κλείσει το κατάστημα και να φύγει. Αυτό και έκανε. Κλείσαμε την πόρτα της πολυκατοικίας και περιμέναμε. Από τον 4ο όροφο, στον οποίο βρισκόταν το σπίτι μας, βλέπαμε τι γινόταν στην αρχή του Βοσπόρου και τον κεντρικό δρόμο του Τοπ Χανέ...
«Ο ουρανός ήταν κόκκινος πάνω από την Αγία Τριάδα στο Πέρα. Δεν ξέραμε τι γινόταν. Μετά τις 8.30 είδαμε ένα γκρουπ ανθρώπων που με ξύλα στα χέρια φώναζε "Γκιαούρηδες θα πεθάνετε. Η Κύπρος είναι τουρκική". Η κατάσταση ήταν πολύ άγρια», διηγείται. «Ηρθε τότε ο γείτονάς μας, μεγαλύτερος γιος της οικογένειας Τούρκων, που ήταν και αξιωματικός και μας είπε να βάλουμε στο μπαλκόνι τουρκικές σημαίες. Αυτό κάναμε. Οταν κάποτε ήρθαν και στον δρόμο μας, ο ίδιος και τα αδέρφια του έδιωχναν τον όχλο λέγοντας ότι στον δρόμο αυτό είχε μόνο Τούρκους...». Η επόμενη ημέρα ήταν πιο επώδυνη για την οικογένεια του κ. Θήριου. «Μόλις έληξε η απαγόρευση κυκλοφορίας, στις 7 το πρωί, ο πατέρας μου έσπευσε στο μαγαζί να δει τι είχε συμβεί... Οταν πήγα να τον βρω, τον είδα να κλαίει πάνω στα απομεινάρια...», θυμάται ο κ. Θήριος, μη μπορώντας να συγκρατήσει τα δάκρυά του. ΠΗΓΗ:www.ethnos.gr