Την 28η Οκτωβρίου 1940 εσήμανε βαριά για την Ελλάδα η ώρα της Ιστορίας. Αρχισαν «μήνες θεριεμένοι» γι’ αυτήν με την έναρξη της συμμετοχής της ουσιαστικά στον από έτους και πλέον πανευρωπαϊκό σχεδόν πόλεμο. Υπεύθυνος με την κακή έννοια ήταν ο Ιταλός δικτάτωρ Μουσολίνι με την πολιτική αφροσύνη του.
Η απόφαση για τη μη αποφυγή της εμπλοκής της Ελλάδος στη φοβερή δοκιμασία, που είναι ο πόλεμος, υπήρξε ηθικώς αναπότρεπτη για τον δικτάτορα της Ελλάδος τότε, Ιωάννη Μεταξά, και αποτέλεσε υψηλό τίτλο τιμής για τον ίδιο και για την Ελλάδα. Και ο ελληνικός λαός την επιδοκίμασε, και μάλιστα έθεσε κάπως σε παρένθεση την αντίθεσή του προς τον παράνομο κυβερνήτη και του συμπαραστάθηκε ανεπιφύλακτα για την υπεράσπιση της πατρίδας.
Ο Ιωάννης Μεταξάς ευτύχησε με τη συγκυρία της Ιστορίας να ζήσει τους τελευταίους μήνες της ζωής του ως εθνικός ήρως σχεδόν, αντάξιος του ελληνικού λαού, προβεβλημένου τότε ως του κατ’ εξοχήν ηρωικού λαού της Ευρώπης. Πόσες θυσίες όμως στοίχισε ο τίτλος αυτός, δεν πρέπει να λησμονείται.
Στη νηφάλια εξιστόρηση των γεγονότων αξίζει να τονισθεί ότι ο Μεταξάς προσπάθησε να αποφύγει τον πόλεμο η Ελλάς με διάβημά του προς τον πρέσβη της Γερμανίας, συμμάχου της Ιταλίας. Του επικαλέσθηκε την προ εικοσιπενταετίας προσπάθειά του να αποτρέψει την είσοδο της Ελλάδος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εναντίον της Γερμανίας, αλλά και απερίφραστα δήλωσε την ανένδοτη απόφαση να αντισταθεί η Ελλάς σε ιταλική επίθεση, με συνέπεια τον κίνδυνο και για τη Γερμανία τότε να επέμβουν οι Αγγλοι και να σχηματισθεί Βαλκανικό Μέτωπο, όπως στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το διάβημα ήταν σπουδαίο, έπεισε τον Γερμανό πρέσβη, αλλά δεν τελεσφόρησε. Ο Μουσολίνι αδιαφόρησε και για τη συμβουλή του Χίτλερ να αποφύγει την επίθεση εναντίον της Ελλάδος.
Δεν υπερεμπιστεύθηκε όμως ο Μεταξάς το σοβαρό αυτό διάβημά του προς τη Γερμανία για την αποτροπή του πολέμου, αλλά έπραξε ό,τι έπρεπε για την ετοιμασία προς απόκρουση της ενδεχόμενης εισβολής.
Και ήταν η Ελλάς σε ικανό βαθμό προετοιμασμένη για πόλεμο αμυντικό, με τη φροντίδα ήδη του συνόλου των κυβερνήσεων από το 1923 (βλέπε Αλεξάνδρου Ι. Δεσποτοπούλου «Η πολεμική παρασκευή της Ελλάδος από 1923 έως 1940», έκδοση Ακαδημίας Αθηνών, 1998)....
Η από 1936 κυβέρνηση Μεταξά είχε συνεχίσει την ετοιμασία με πολλούς τρόπους, δηλαδή όχι μόνο με την κατασκευή της Οχυρωματικής Γραμμής Μεταξά. Εξάλλου, υπήρχε ιδιαίτερα το εξαίρετο Ορειβατικό Πυροβολικό, απόκτημα επί δικτατορίας Θεόδωρου Πάγκαλου και η άριστη εκπαίδευση των πυροβολητών: Υπήρχε και άριστο σχέδιο επιστρατεύσεως. Ο αριθμός των αεροπλάνων μόνον ήταν μικρός και δεν υπήρχαν άρματα μάχης.
Ο Μεταξάς, ολίγο πριν από την 28η Οκτωβρίου 1940, δεν αποδέχθηκε την εισήγηση του Παπάγου να κηρύξει γενική επιστράτευση. Σύμφωνα με αφήγηση του στρατηγού Γεωργούλη στον αδελφό μου Αλέξανδρο Δεσποτόπουλο, καθηγητή Πολιτικής Ιστορίας, αντιπρότεινε ο Μεταξάς μερική, αόρατη επιστράτευση: να μην απολυθούν οι κανονικά στρατευμένοι που η θητεία τους έληγε, να επιστρατευθούν με ατομικές προσκλήσεις η 8η μεραρχία Ιωαννίνων και η 9η μεραρχία Κοζάνης και η Φρουρά Κερκύρας ή και μια Ταξιαρχία Ευζώνων και ως προς τα περαιτέρω εμπιστευόταν ο Μεταξάς το άριστο σχέδιο επιστρατεύσεως. Και αυτά για να παραπλανηθεί ο Μουσολίνι ως προς τον όγκο του ελληνικού στρατού αντίκρι στην επικείμενη επίθεση του ιταλικού στρατού. Ο Μουσολίνι φέρεται να είπε: «Ο πονηρός γέρων με εξηπάτησε».
Ο βαθμός της δοκιμασίας και η έκταση των θυσιών του χειμερινού πολέμου 1940 - 1941 είναι δύσκολο να γίνουν αντιληπτά σήμερα. Ομως, η δοκιμασία και οι θυσίες δικαιώθηκαν. Η ελληνική νικηφόρα τότε αντίσταση αποτέλεσε απαρχή για την αντιρρύθμιση της πορείας της Ιστορίας, θριαμβικής έως τότε για τον Αξονα Ρώμης - Βερολίνου.
Ο Μεταξάς, όμως, ήταν σώφρων πολιτικός, όπως και στρατιωτικός. Ανεπηρέαστος από τις επιτυχίες του ελληνικού στρατού, δεν επιθυμούσε τη συνέχιση του πολέμου και δεν ανεχόταν η Ελλάς να είναι «τμήμα θυσίας» του γαλλο-γερμανικού στρατοπέδου. Δοκίμασε, λοιπόν, με αποστολή μυστική εμπίστου προσώπου να επιτύχει σύναψη ανακωχής με κεκτημένα τη δόξα του ελληνικού στρατού και τα κατεχόμενα εδάφη της Βορείου Ηπείρου.
Αξίζει να παραθέσω τώρα ό,τι άκουσα ο ίδιος προ ετών σε τηλεοπτική εκπομπή: αφηγητής για προσωπική δράση του ήταν ο Γιώργος Πεσμαζόγλου, πρώην υπουργός με άψογο παρελθόν. Είπε, λοιπόν, ο αξιόπιστος αυτός πρώην υπουργός, ότι ο Μεταξάς του ανέθεσε να μεταβεί στην Ελβετία και να προβεί εκεί στις δέουσες ενέργειες για σύναψη ανακωχής, επωφελέστατης για την Ελλάδα. Επήλθε όμως τότε ο θάνατος, πολύ άκαιρα, του Μεταξά. Ο Πεσμαζόγλου έχασε τη σπουδαία μυστική εντολή του. Η εμπλοκή της Ελλάδος στον πόλεμο συνεχίσθηκε.
Αν είχε τελεσφορήσει τυχόν η φιλειρηνική αυτή προσπάθεια του Μεταξά, με την αποστολή του Πεσμαζόγλου, η Ελλάς δεν θα είχε υποστεί καθόλου την Κατοχή και τα φοβερά δεινά της, ούτε και όσα δεινά επακολούθησαν την Κατοχή και την απελευθέρωση. Εξάλλου, όμως, διαφορετική θα ήταν ίσως η έκβαση του πανευρωπαϊκού πολέμου, καθώς οι Γερμανοί χωρίς τη βαλκανική επιχείρηση του 1941, επιβεβλημένη από τη συνέχιση του ελληνοϊταλικού πολέμου, θα είχαν έγκαιρα με πανστρατιά επιχειρήσει την εισβολή στη Ρωσία.
Ο Μεταξάς στον τελευταίο μήνα της ζωής του επιχείρησε να δράσει κατά σωφροσύνη με κριτήριο αποκλειστικά το συμφέρον της Ελλάδος, χωρίς ενδιαφέρον για την έκβαση του πανευρωπαϊκού πολέμου. Αυτή θα είναι η ετυμηγορία της Ιστορίας για τον ύστερο Μεταξά με αποσιώπησή της πριν από το 1940 πολιτικής του.
Η αναπόληση του πολέμου 1940-1941 συνεπάγεται αναφορά στον πρωτο-ήρωά του ελληνικό λαό, αλλά και στον πρωθυπουργό, την κρίσιμη ώρα, Ιωάννη Μεταξά. Η 28η Οκτωβρίου 1940 εξάγνισε το πολιτικό του αμάρτημα της 4ης Αυγούστου 1936.
* Ο κ. Κ. Ι. Δεσποτόπουλος είναι ακαδημαϊκός.
kathimerini.gr ΠΗΓΗ:bromoskylo.blogspot.com
1 σχόλιο:
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΦΩΚΑ –ΜΕΤΑΞΑ
ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ 28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2010
Το άρθρο του Ακαδημαϊκού και φιλοσόφου κυρίου Κ. Ι. Δεσποτόπουλου, στην Καθημερινή, την 28η Οκτωβρίου 2010, με τίτλο «Ο ελληνοιταλικός Πόλεμος και ο Ιωάννης Μεταξάς», δημιούργησε εύλογες απορίες στο κοινό, ως προς τη στάση του Ιωάννη Μεταξά στον πόλεμο, και μάλιστα σε μία κρίσιμη στιγμή, τον Δεκέμβριο του 1940, με την υποθετική ερμηνεία της αποστολής του Γεωργίου Πεσμαζόγλου.
Φανερώνει δε την στάση του Ι. Μεταξά, εκ διαμέτρου αντίθετη και ασυνεπή με όσα είχε ήδη ανακοινώσει προς τους Ιδιοκτήτας και Αρχισυντάκτας του αθηναϊκού τύπου εις το Γενικόν Στρατηγείον, την 30η Οκτωβρίου, και με όσα στη συνέχεια είχε καταγράψει ως μύχιες σκέψεις του, στο Ημερολόγιο του, αλλά και με την τελευταία προ του θανάτου του, γραπτή διακοίνωση προς την αγγλική Κυβέρνηση, την 18η Ιανουαρίου 1941. «Διακοίνωσις του Έλληνος Πρωθυπουργού Ι. Μεταξά προς την Βρεταννικήν Κυβέρνησιν». Τα κείμενα αυτά περιέχονται ως αδιαμφισβήτητα ντοκουμέντα στην έκδοση του «Ημερολογίου» του Ι. Μεταξά και επανειλημμένως έχουν εμφανισθεί στον ημερήσιο τύπο.
Απαντώντας, για λόγους ιστορικής ακρίβειας, στο άρθρο του κου. Δεσποτόπουλου, παραθέτω αυτούσιο το κείμενο του Γεωργίου Πεσμαζόγλου, από το βιβλίο των απομνημονευμάτων του, με τίτλο : ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΟΥ (1889-1979), Αθήνα 1999, στο οποίο αναφέρεται στην συγκεκριμένη αποστολή, την οποίαν του είχε αναθέσει ο Ιωάννης Μεταξάς την 2α Δεκεμβρίου 1940, υπογραμμίζοντας τα σημαντικά σημεία που φανερώνουν το πνεύμα της.
Επίσης, ο κος Δεσποτόπουλος δεν μας δικαιολογεί γιατί αυθαίρετα αποκαλεί τον Ιωάννη Μεταξά «Παράνομο Κυβερνήτη» αφού η Κυβέρνησή του έγινε μετά την εντολή που έλαβε από τον Βασιλέα Γεώργιο Β’, βάσει του Συντάγματος, ως αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως Δεμερτζή να σχηματίσει Κυβέρνηση. Η Κυβέρνησή του, που σχηματίστηκε την 13η Απριλίου 1936, έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από την Τρίτη Αναθεωρητική Βουλή, με ψήφους 241 υπέρ 16 κατά και 4 λευκά, παρόλο που ήταν γνωστό σε όλους ότι ενδέχεται ο Μεταξάς να κάνει Δικτατορία. Αλλά και η άρση των άρθρων του Συντάγματος που ζήτησε από τον Βασιλέα Γεώργιο να υπογράψει την 4η Αυγούστου, ( Βλ. Μαρκεζίνη) δεν ήταν παράνομη, αφού στηριζόταν στον νόμο, τον γνωστό ως Ιδιώνυμο, τον 4229/1929, που είχε ψηφίσει η Βουλή με Πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1929.
Όσο, για το πόσο σώφρων υπήρξε ο Ι. Μεταξάς, ευχαριστούμε για τον έπαινο τον κο Δεσποτόπουλο, μόνο που ο Ιωάννης Μεταξάς δεν ήταν σώφρων μόνο τον τελευταίο μήνα της ζωής του, αλλά όπως φανερώνουν τα ντοκουμέντα υπήρξε σώφρων καθ’ όλη την διάρκεια του στρατιωτικού και πολιτικού βίου του. Στην επιχείρηση των Δαρδανελίων είχε σωστά προβλέψει, και εάν είχε εισακουσθεί δεν θα είχε επέλθει η Μικρασιατική Καταστροφή. Το ενδιαφέρον του ήταν πάντα το συμφέρον της Ελλάδος, στη περίπτωση όμως αυτού του πολέμου ήταν άρρηκτα δεμένο με την εξέλιξη του Ευρωπαϊκού Πολέμου. Αν η Ελλάδα δεν είχε αντισταθεί, καθυστερώντας με αυτόν τον τρόπο έξι μήνες τα σχέδια του Χίτλερ, και αναγκάζοντας τον να δημιουργήσει νέο μέτωπο στα Βαλκάνια, οι Ναζί θα είχαν εισβάλει νωρίτερα στην Ρωσία, με άγνωστο το αποτέλεσμα.
Πολλοί ιστορικοί αναγνωρίζουν την συμβολή της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και υποστηρίζουν ότι η άμυνα της Ελλάδος καθυστέρησε την ταχείαν επέκτασιν του Ναζιστικού καθεστώτος. Συμπερασματικά ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν αντίθετος στο Ναζιστικό καθεστώς και προέβλεψε την ήττα της Γερμανίας. (βλ. Ημερολόγιο 30 Οκτωβρίου 1940).
Ιωάννα Φωκά-Μεταξά
http://ioannismetaxasgr.blogspot.com/
Δημοσίευση σχολίου