Περί αρχαιολατρίας και άλλων δαιμονίων

του ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κ​​​​αι βέβαια, να διδάσκονται αρχαία τα παιδιά, αλλά μην τους κάνουμε και αρχαιολάτρες», είπε ο πονηρούτσικος κ. Φίλης σε έναν από τους μονολόγους του στον ρόλο του υπουργού Παιδείας. Θα ήθελα πολύ να κάνει τον κόπο να εξηγήσει τη σημασία της λέξης «αρχαιολάτρης». Φαντάζομαι στο μυαλό του είναι κάποιος που φοράει χιτώνα, σανδάλια, βάζει και κάνα στεφάνι πού και πού για τις γιορτές και όταν μιλάει επαναλαμβάνει συνέχεια: «Πάνυ μεν ουν, ω Σώκρατες». Οταν δε του λέει ο συνομιλητής του ότι δεν τον λένε Σωκράτη, εκείνος τον κοιτάζει απαξιωτικά και του απαντά: «Αδιάφορο. Εγώ αυτό έμαθα». Διότι στο δικό μου μυαλό πάντως «αρχαιολάτρης» είναι όποιος είναι τόσο προσκολλημένος στον αρχαίο κόσμο που δεν μπορεί να δει τον σημερινό. Και για να είμαι ειλικρινής δεν έχω συναντήσει πολλούς τέτοιους στη ζωή μου, ούτε έναν για την ακρίβεια. Αντιθέτως έχω γνωρίσει αρκετούς αρχαιογνώστες, όπως και πολλούς οι οποίοι είναι τόσο αστοιχείωτοι που νομίζουν πως τα ξέρουν όλα.

Τσούκου τσούκου πάντως η καθεστωτική αντίληψη προχωράει και στην κατάκτηση της εκπαίδευσης. Αθόρυβα με μικρές καθημερινές αλλαγές, όπως στη Δικαιοσύνη, ή και με ωραία πατατράκ όπως ο καρνάβαλος που έστησε ο κ. Παππάς για τις τηλεοπτικές άδειες. Πέρυσι ο ποιητής κ. Κουράκης, ο λυρικός υμνητής του προσωπικού φαλλού του, αποφάσισε να καταργηθεί η διδασκαλία του «Επιταφίου» του Θουκυδίδη στην Γ΄ Λυκείου. Αν δεν κάνω λάθος το κενό εκαλύφθη από διδασκαλία σύγχρονης κοινωνιολογίας ή πολιτικής επιστήμης. Τι το προοδευτικότερον. Αυτή είναι η ημετέρα παιδεία: προτιμάς να διδάσκεις το παιδί από ένα κακογραμμένο εγχειρίδιο κοινωνιολογίας από το να το ταλαιπωρείς με τον Θουκυδίδη, τον Περικλή και τη δημοκρατία του που ήταν και δουλοκτητική, και σεξιστική και φιλοπόλεμη. Να θυμίσω ότι το 2005 στο Δουβλίνο, το κονκλάβιο των Υπουργών Εξωτερικών της πολυπολιτισμένης Ευρώπης είχε αφαιρέσει με αυτά τα επιχειρήματα από το σχέδιο του ευρωπαϊκού συντάγματος το προοίμιο που ήταν η περίφημη φράση του Επιταφίου «το πολίτευμά μας καλείται δημοκρατία διότι σ’ αυτό αποφασίζουν οι πολλοί». Θα μου πείτε το δεκαεπτάχρονο παιδί πλέον πρέπει να ψηφίσει. Και για να ψηφίσει πρέπει να διαβάσει τα προγράμματα των κομμάτων και να ακούσει τον κ. Φίλη στην τηλεόραση. Είναι δυνατόν να χάνει τον χρόνο του με Θουκυδίδη; Τσούκου τσούκου, φέτος κατήργησαν μια ώρα από τη διδασκαλία των αρχαίων στο Γυμνάσιο και τα έκοψαν εξ ολοκλήρου από τις «ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις» – αυτή η έκφραση με τρελαίνει. Η πρόοδος προχωράει αργά αλλά σταθερά. Και μπράβο της.

Διάβασα την επιστολή του κ. Φράνκο Μοντανάρι, προέδρου της Διεθνούς Ομοσπονδίας των Ενώσεων Κλασσικών Σπουδών. Λέει μεταξύ άλλων ότι η μείωση της διδασκαλίας των αρχαίων: «εξασθενίζει την ικανότητα των νεότερων γενεών στην προφορική και γραπτή επικοινωνία, στην καθαρότητα της έκφρασης και στην κριτική σκέψη». Ασ’ τον να λέει. Πρόεδρος «κάτι» των «κάτι» κλασσικών σπουδών είναι, τι περίμενες να σου πει; Εδώ έχουμε έκθεση του κ. Συμβούλου τάδε, ο οποίος είναι και συνδικαλιστής και έχει αγωνιστεί για τη δημοκρατία που αποδεικνύει πως τα αρχαία είναι άχρηστα, διότι είναι συντηρητικά, ίνα μη είπω αντιδραστικά. Διότι δεν νομίζω ότι για τέτοια θέματα αποφασίζει ο κ. Φίλης που δεν ξέρει καν τι θα πει η λέξη «αρχαιολάτρης». Αποφασίζει κατόπιν εισηγήσεων του βαθέος κράτους της εκπαίδευσης.

Πριν από μερικά χρόνια σε έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη γλωσσική επάρκεια, ανάμεσα στα άλλα ευρήματα υπήρχε και το εξής: «Οσο περισσότερες αρχαίες γλώσσες διδάσκονται οι μαθητές τόσο καλύτερες επιδόσεις επιτυγχάνουν όταν εξετάζονται στις σύγχρονες γλώσσες». Ευρωπαϊκή Επιτροπή είπατε; Εδώ δεν την ακούν οι Γάλλοι, γιατί να την ακούσει η καθ’ ημάς Ανατολή.

Επειδή έχω γράψει επανειλημμένως για τη χρησιμότητα της διδασκαλίας των αρχαίων Ελληνικών, και των Λατινικών, απλώς θα σημειώσω εδώ τα κυριότερα σημεία. Οπως λέει η Ζακλίν ντε Ρομιγί, οι δύο αυτές γλώσσες σε μαθαίνουν να συνθέτεις τις προτάσεις, αφού η λειτουργία της λέξης δεν εξαρτάται από τη θέση της, αλλά από την πτώση της. Αρα σε εκπαιδεύουν στην ενεργητική ανάγνωση, αργή ανάγνωση. Και σε μια εποχή που μαθαίνεις να σκανάρεις τα κείμενα αυτή έχει τεράστια σημασία. Το νόημα δεν σου δίνεται. Το κατακτάς και αποκτάς έτσι κριτική σκέψη. Τέλος ας επισημάνω τη μεγάλη σημασία της έννοιας του πρωτοτύπου στη διαμόρφωση της έννοιας του κλασσικού, χωρίς την οποία ο πολιτισμός μας δεν αντέχει ούτε μια μέρα. Ας προσθέσω τέλος και την ιδιαίτερη σημασία που έχουν τα αρχαία στο γλωσσικό αίσθημα των Ελλήνων.

Και τώρα για μας εδώ να πούμε. Πώς θα ήταν η Ανώτατη Εκπαίδευση αν, λέω αν, αντί για όλες αυτές τις πανεπιστημιακές και ανθυποπανεπιστημιακές σχολές που λειτουργούν σαν γυμναστήρια ανά την επικράτεια, κάποιοι είχαν φροντίσει να οργανώσουν Μία, έστω Μία, σχολή κλασσικών σπουδών με έμφαση στα αρχαία ελληνικά; Μία σχολή διεθνούς κύρους και ακτινοβολίας; Ποιος Αμερικανός και ποιος Κινέζος φοιτητής κλασσικών σπουδών δεν θα ήθελε να έρθει να σπουδάσει, ή έστω να περάσει ένα εξάμηνο, στα αμφιθέατρά της; Για φαντασθείτε μια μεγάλη σχολή πανεπιστημιακού επιπέδου με έδρα τους Δελφούς, και παραρτήματα στην Αθήνα και την Ολυμπία; Κι αν παραχωρούσαμε εκτάσεις στα μεγάλα πανεπιστήμια του κόσμου για τις έδρες των κλασσικών τους σπουδών; Επιστημονική φαντασία θα μου πείτε. Αντ’ αυτού γεμίσαμε τη χώρα με ΤΕΙ για να δίνουν διπλώματα για το ταμείο ανεργίας. Και βγάζουμε δεν ξέρω πόσους δικηγόρους τον χρόνο για να καλύψουν τη δικομανία μας και να μας βοηθήσουν να επιβιώσουμε απέναντι στον Τυραννόσαυρο του ελληνικού Δημοσίου.

ΠΗΓΗ