Πως θα απαλλαγούμε από το Μνημόνιο

«Οι ενάρετοι κύκλοι της Ανάκαμψης-Ανάπτυξης, θα νικήσουν το «φαύλο κύκλο της ύφεσης (και θα μας απαλλάξουν από το Μνημόνιο)»

Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Σήμερα θα αναφερθώ στο τρίτο βασικό ερώτημα που είχε τεθεί από τους φίλους του antinews για το Σχέδιο Σαμαρά: το πώς θα γίνει η «απεμπλοκή» από το Μνημόνιο και τους όρους του.
Πρώτο σημείο: «Απεμπλοκή» από το Μνημόνιο σημαίνει ότι δεν θα έχουμε ανάγκη τον «έκτακτο Μηχανισμό δανεισμού». Δηλαδή, θα μπορούμε να βγούμε στις αγορές και να δανειστούμε σε ανεκτούς όρους (κάτω από 5% ή 170 spread). Να σημειωθεί ότι με τέτοιο επιτόκιο περίπου μας δάνειζαν ως τον περασμένο Ιανουάριο, αλλά η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν πήρε τότε την προσφορά δανεισμού!
Για να βγούμε πλέον από το Μνημόνιο πρέπει να μπορούμε ξανά να δανειστούμε με 5% και κάτω.
Το πρακτικό ερώτημα είναι θα φτάσουμε σε ένα σημείο που να μην έχουμε πια ανάγκη την «επόμενη δόση» του Μηχανισμού. Ώστε να αμφισβητήσουμε τους όρους του Μνημονίου…
Δεύτερο σημείο: Αυτό είναι απίθανο να συμβεί, ακόμα κι αν τηρήσουμε τους όρους του Μνημονίου με θρησκευτική ευλάβεια. Όρους που δεν τελείωσαν, έχουμε ακόμα πολλές θυσίες και πολλές περικοπές, κάποιες από τις οποίες, μετά το 2012, δεν μας τις έχουν προσδιορίσει ακόμα.
Έχουμε λοιπόν προσυπογράψει και δεσμευτεί για περικοπές, που από ένα σημείο και ύστερα δεν τις ξέρουμε καν…
Αλλά ακόμα κι αν τα κάνουμε όλα αυτά, και πάλι το Μνημόνιο λέει ότι μπορεί να μη φτάσουν (γιατί η ύφεση θα «τρώει» την αποτελεσματικότητα των περικοπών και δεν θα μειώνεται το έλλειμμα ούτε στο μισό των περικοπών), οπότε μπορεί να χρειαστούν και έκτακτα μέτρα. Που δεν τα περιλαμβάνει καν το Μνημόνιο, αλλά έχουμε δεσμευτεί, αν μας τα ζητήσουν να τα εφαρμόσουμε κι αυτά…
Αλλά ακόμα κι αν δεν συμβεί αυτό, ακόμα δηλαδή κι αν τα πράγματα πάνε με τον καλύτερο τρόπο – δηλαδή με το πιο αισιόδοξο σενάριο – και πάλι θα φτάσουμε στο 2014 και θα έχουμε έλλειμμα μεταξύ 2% και 2,5% αλλά το χρέος θα έχει εκτοξευθεί στο 149%!
Ακόμα κι αν λάβουμε υπ’ όψιν μιαν αναπροσαρμογή του ΑΕΠ κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες (που πολλοί πιθανολογούν πλέον) και πάλι το χρέος θα φτάνει το 139%.
Ακόμα κι  αν κόψουμε άλλες 10 ποσοστιαίες μονάδες («λευκή τρύπα» κι άλλες λογιστικές αναπροσαρμογές) και πάλι το χρέος θα αγγίζει το 130%.
Με χρέος στο 130% του ΑΕΠ (και μάλλον ψηλότερο, γιατί όλα τα παραπάνω δεν συμπεριλαμβάνουν την αυξημένη ύφεση που θα μεσολαβήσει), είναι δύσκολο να μας δανείσουν οι αγορές με υποφερτούς όρους.
Συνεπώς ακόμα κι αν όλα πάνε με τον πιο αισιόδοξο τρόπο, ακόμα κι αν τα μετρήσουμε με τους πιο ευνοϊκούς υπολογισμούς, η διόγκωση του χρέους που θα έχει μεσολαβήσει θα καθιστά σχεδόν απαγορευτικό τον δανεισμό μας απευθείας από τις αγορές.
Άρα δεν θα βγούμε από την ανάγκη έκτακτου δανεισμού το 2014. Θα χρειαστεί να επεκτείνουμε το Μνημόνιο και μετά. Για κάμποσα χρόνια ακόμα. Πιθανότατα (σύμφωνα με κάποιους υπαινιγμούς που αναφέρονται σε κατοπινή έκθεση του ΔΝΤ) ως το 2020! Μιλάμε για δεκαετία και βάλε…
Σημείο τρίτο: Για να σπάσουμε αυτό το «φαύλο κύκλο» που θα μας βυθίζει σε ύφεση και συνεχή υπερχρέωση, θα απαιτεί συνεχώς σκληρότερα μέτρα και θα οδηγεί σε βαθύτερη ύφεση και μεγαλύτερη υπερχρέωση, πρέπει να χτυπήσουμε ταυτόχρονα δύο στόχους:
* την ίδια την ύφεση, που δημιουργεί το «κυκλικό» έλλειμμα.
* και το ίδιο το χρέος, τη διόγκωση του οποίου πρέπει να φρενάρουμε και να αντιστρέψουμε.
Σε προηγούμενο σημείωμά μου (Η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας στο Σχέδιο Σαμαρά για την κρίση), έδειξα πώς θα χτυπήσουμε το χρέος μέσα στην επόμενη διετία.
Υπολογίζοντας το τμήμα εκείνο της ακίνητης περιουσίας που είναι ήδη από τώρα γνωστό, μετρημένο, άμεσα εκμεταλλεύσιμο και εμπορεύσιμο, έδειξα ότι μπορούμε να το βάλουμε για πώληση και να προεισπράξουμε από τώρα με τη μέθοδο του bridge financing (προχρηματοδότηση) ένα ποσό που μαζί με μέτριες αλλά αποφασιστικές αποκρατικοποιήσεις στο ίδιο διάστημα (διετίας) μπορεί να αποδώσει κατ’ ελάχιστον 50 δισεκατομμύρια.
Αυτά αρκούν για να καλύψουμε το έλλειμμα ενός ολόκληρου χρόνου (κάτω από 20 δισ. εφ’ όσον το έλλειμμα προβλέπεται να πέσει κάτω από 7% στη διετία) και να αγοράσουμε πίσω (ξεχρεώσουμε) γύρω στα 30 δισεκατομμύρια, δηλαδή περί το 10% του συνολικού μας χρέους σήμερα.
Όταν θα πουληθούν τα ακίνητα που έχουμε βάλει για πώληση (μέσα σε διάστημα 3-5 ετών, δηλαδή 1-3 πρόσθετα χρόνια μετά τη διετία), τότε θα ξεχρεώσουμε την προχρηματοδότηση και θα έχουμε στα χέρια μας άλλα 30 δισεκατομμύρια ρευστότητα, που θα μπορούμε να τη μοιράσουμε ανάμεσα στην κάλυψη τρεχόντων ελλειμμάτων και πρόσθετη εξαγορά (μείωση) χρέους.
Αυτά για το άμεσο χτύπημα το χρέους, που μπορεί να φτάσει τουλάχιστον 15 ποσοστιαίες μονάδες, χωρίς στο μεταξύ να αυξηθεί άλλο, αφού στο μεταξύ θα καλύπτονται πλήρως τα ελλείμματα χωρίς πρόσθετο δανεισμό.
Πράγμα που σημαίνει ότι στο 2014 δεν θα έχουμε 150% χρέος, θα έχουμε γύρω στο 105%, δηλαδή χαμηλότερο από το τωρινό (115-120%).
Τέταρτο σημείο: Στο μεταξύ όμως, θα έχουμε καταπολεμήσει και την ύφεση. Και μέσα στη διετία από την έναρξη εφαρμογής του Σχεδίου Σαμαρά θα έχει εκμηδενιστεί και το «κυκλικό» έλλειμμα (με τα Αντισταθμιστικά μέτρα) και το «διαρθρωτικό» έλλειμμα (με τα μέτρα που ήδη πάρθηκαν, ελαφρώς βελτιωμένα).
Πράγματι, οι υπολογισμοί που έγιναν στο Σχέδιο Σαμαρά έδειξαν ότι τα μέχρι τώρα μέτρα αρκούν για να εκμηδενιστεί το «διαρθρωτικό» έλλειμμα, δεν χρειάζονται άλλα!
Απαιτούνται όμως, άλλου τύπου μέτρα τόνωσης της αγοράς μικρού ή μηδενικού δημοσιονομικού κόστους, για να περιοριστεί η ύφεση και να εκμηδενιστεί το «κυκλικό» έλλειμμα, επίσης σε ορίζοντα διετίας.
Με τα «Αντισταθμιστικά μέτρα» που προβλέπει το Σχέδιο Σαμαρά και χωρίς πρόσθετα περιοριστικά μέτρα (σαν κι αυτά που προβλέπει το Μνημόνιο), έχουμε ήδη ένα διαφορετικό μείγμα Οικονομικής Πολιτικής, το οποίο μέσα σε μια διετία εκμηδενίζει και το «κυκλικό» έλλειμμα (από τα «Αντισταθμιστικά» μέτρα) και το «διαρθρωτικό» έλλειμμα (από τα ως τώρα περιοριστικά μέτρα).
Κι έτσι μηδενίζει το συνολικό έλλειμμα.
Όταν θα μηδενιστεί το συνολικό έλλειμμα αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε ήδη πρωτογενή πλεονάσματα. Δηλαδή οι τόκοι θα καλύπτονται χωρίς πρόσθετο δανεισμό.
Άρα από κει και πέρα μπορεί να υπάρχει απόλυτη «απορρόφηση» του χρέους από δύο πηγές:
– Πρώτον, από «πρωτογενή πλεονάσματα» του προϋπολογισμού, που θα αγοράζουν χρέος (θα το μειώνουν απόλυτα).
– Και δεύτερον, από θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης (αφού θα έχει εκμηδενιστεί το «κυκλικό» έλλειμμα) που θα μεγαλώνουν τον παρανομαστή του λόγου: χρέος/ΑΕΠ και θα το μειώνουν και σχετικά.
Μ’ άλλα λόγια θα μειώνεται ο αριθμητής (μείωση του χρέους από τα πρωτογενή πλεονάσματα) και ο παρανομαστής (αύξηση του ΑΕΠ) κι έτσι θα μειώνεται και η σχέση χρέους ΑΕΠ ταχύτερα.
Αυτό θα οδηγήσει μετά τη διετία και ως την τετραετία-πενταετία σε χρέος χαμηλότερο από το 105% του ΑΕΠ που υπολογίσαμε ανωτέρω, κατά κάποιους υπολογισμούς ίσως και κάτω από 90% του ΑΕΠ, το χαμηλότερο από το 1990!
Πέμπτο σημείο: Ήδη μετά την πρώτη διετία, με μηδενικό έλλειμμα και με χρέος κάτω από 110% θα μπορούμε να δανειστούμε με πολύ ευνοϊκούς όρους (κάτω από 4%) από τις αγορές, χωρίς να έχουμε ανάγκη τον «έκτακτο Μηχανισμό Στήριξης» και τους όρους του Μνημονίου. Τότε θα είναι εφικτή η απεμπλοκή από το Μνημόνιο…
Από την ώρα που πάνω στη διετία μπορούμε να απαλλαγούμε από το Μνημόνιο, τότε μειώνουμε δραστικά τους φορολογικούς συντελεστές, άρα ενισχύουμε την Ανταγωνιστικότητα κι επιταχύνουμε την Ανάπτυξη.
Οπότε ο παρανομαστής της σχέσης χρέος/ΑΕΠ αυξάνει ταχύτερα, τα πλεονάσματα αυξάνονται κι αυτά ταχύτερα, «αγοράζουν» ακόμα πιο γρήγορα το υφιστάμενο χρέος και ο αριθμητής της σχέσης χρέος/ΑΕΠ πέφτει ταχύτερα.
Οπότε ολόκληρο το κλάσμα πέφτει ακόμα ταχύτερα.
Με βάση αυτό το σχεδιασμό το χρέος/ΑΕΠ μπορεί να πέσει και κάτω από 90 κάλλιστα ως το τέλος του 2014.
Τώρα συγκρίνετε το σχεδιασμό του Μνημονίου που προβλέπει για το 2014 έλλειμμα γύρω στο 2% και χρέος 130% στην καλύτερο περίπτωση, με το Σχέδιο Σαμαρά που προβλέπει επίσης για το 2014, χωρίς πρόσθετα περιοριστικά μέτρα, έλλειμμα μηδενικό από τη διετία και χρέος κάτω από 90% του ΑΕΠ!
Φυσικά όλα αυτά απαιτούν και πρόσθετα διαρθρωτικά μέτρα που θα βοηθήσουν την ανάταξη της ανταγωνιστικότητας (χτύπημα της γραφειοκρατίας γενικά, αλλά και στοχευμένες πολιτικές για τη σπατάλη στα Νοσοκομεία κλπ.) που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο έτσι κι αλλιώς, αλλά δεν τις αναφέρω εδώ.
Για όσους πιστεύουν ότι αυτά είναι «υπερ-αισιδόξα» οφείλω να παρατηρήσω ότι υπάρχουν πλευρές του Σχεδιασμού που ενισχύουν την αποτελεσματικότητά του.
- Για παράδειγμα, περιέχει «πρόσθετα Αντισταθμιστικά μέτρα» τόνωσης της αγοράς, για να αντιμετωπιστεί η πρόσθετη ύφεση που θα προκύψει, αν στο μεταξύ εφαρμοστούν και τα επόμενα περιοριστικά μέτρα του Μνημονίου.
– Ακόμα δεν αναφέρθηκα στο «ενάρετο κύκλο» που μπορεί να υποκινηθεί από τη μείωση του χρέους μετά τη διετία, που θα οδηγήσει σε μείωση των επιτοκίων, άρα μείωση των δαπανών για τόκους των επομένων ετών, άρα υψηλότερα πλεονάσματα, άρα ακόμα ταχύτερη αποκλιμάκωση του χρέους.
– Ούτε λάβαμε υπ’ όψιν ένα δεύτερο «ενάρετο κύκλο» που θα δημιουργηθεί (και που περιέχεται στο Σχέδιο Σαμαρά) από την αξιοποίηση των περιουσίας του Δημοσίου με επιχειρηματικά σχέδια leasing, ΣΔΙΤ κλπ. που θα φέρουν ανάπτυξη, θέσεις εργασίας, πρόσθετα δημόσια έσοδα, ενώ θα περιορίζουν ταυτόχρονα και το έλλειμμα στα πρώτα χρόνια και το χρέος (από τα πρωτογενή πλεονάσματα) στη συνέχεια.
Έτσι στο Σχέδιο Σαμαρά υπάρχει ένας βασικός υπολογισμός και μια σειρά από ενισχυτικά μέτρα που τον καθιστούν πιο ρεαλιστικό, για την περίπτωση που τα πράγματα αρχικά εξελιχθούν πιο αργά, ή ξεκινήσουν από χαμηλότερη «αφετηρία», ή υπάρξει χαμηλότερη αποτελεσματικότητα των μέτρων στα πρώτα στάδια.
Έκτο σημείο: Χτυπώντας ταυτόχρονα το «διαρθρωτικό» ΚΑΙ το «κυκλικό» έλλειμμα (αλλά με πολύ διαφορετικά μέσα),
χτυπώντας ταυτόχρονα το έλλειμμα ΚΑΙ το χρέος (το δεύτερο με αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου),
παίρνοντας «επανορθωτικά μέτρα» (όπως η αποκατάσταση των χαμηλών συντάξεων άμεσα με περικοπές από αλλού – και εντοπίζονται οι σχετικοί κωδικοί)
και θέτοντας από τώρα ως στόχο μετά τη διετία και την απεμπλοκή από το Μνημόνιο, την μείωση φορολογικών συντελεστών για την επιτάχυνση της Ανάπτυξης, όλα αυτά αποτελούν διαφορετική – πολύ διαφορετική στρατηγική.
Πολύ πιο ρεαλιστική από αυτήν του Μνημονίου. Και υποκαθιστώντας το φαύλο κύκλο της ύφεσης που τώρα μας απειλεί, με δύο τουλάχιστον ενάρετους κύκλους Ανάπτυξης.
Και τρείς ακόμα παρατηρήσεις:
* Στο ερώτημα αν υπάρχουν πράγματι μέτρα τόνωσης της αγοράς μηδενικού κόστους, η απάντηση είναι απλή. Σε μια οικονομία με «τέλειες αγορές» και πολύ αποδοτική διάρθρωση είναι δύσκολο να εντοπιστούν μηδενικού κόστους μέτρα τόνωσης. Αλλά σε μια οικονομία, όπως η Ελληνική με τεράστια πλέγματα στρεβλώσεων, είναι πολλά τα μέτρα τόνωσης που «δεν κοστίζουν». Για παράδειγμα, ο συμψηφισμός οφειλών των ιδιωτών και των επιχειρήσεων από και προς το Δημόσιο. Ή η άρση γραφειοκρατικών εμποδίων. Που υπό την παρούσα κυβέρνηση πολλαπλασιάζονται…
* Δεύτερον: Τα «Αντισταθμιστικά μέτρα» τόνωσης που προτείνει το Σχέδιο δεν είναι τα «παραδοσιακά» Κέϋνσιανά. Είναι, κυρίως, μέτρα αλλαγής στη διάρθρωση των αγορών. Αν θέλετε να τα κατατάξετε είναι περισσότερο supply side παρά demand side. Είναι περισσότερο «φιλελεύθερα», δεν είναι «κρατικιστικά» (αλλά ούτε και νεοφιλελεύθερα).
* Τρίτον: η ανάγκη να απαλλαγούμε από τους όρους του Μνημονίου, δεν είναι για να αρχίσει πάλι η δημοσιονομική «χαλάρωση» και το «πάρτι» πάσης φύσεως κρατικοδίαιτων συντεχνιών ή διαπλεκομένων. Αλλά για να φρενάρει η ύφεση άμεσα και να ενισχυθεί η υγιής ανάπτυξη (με δραστική μείωση της φορολογίας και κλαδικές πολιτικές, όπου υπάρχουν σοβαρά συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας).
Αλλά γι’ αυτά τα τελευταία θα υπάρξει πιο μακροχρόνιος σχεδιασμός το Σεπτέμβριο, στην ομιλία Σαμαρά στη ΔΕΘ.                                                                                                                                    ΠΗΓΗ:www.antinews.gr