ΔΙΣΤΟΜΟ 10/6/1944: "Όταν οι αυλές γέμισαν μνήματα"

«Οταν τελείωσα το Δηµοτικό Σχολείο στο Δίστοµο έπρεπε να πάω Γυµνάσιο στη Λιβαδειά. Εκείνη την εποχή το ταξίδι µε το λεωφορείο από το Δίστοµο - Λιβαδειά ήταν πολύ µεγάλο και διαρκούσε τρεις ώρες. Οταν κατεβήκαµε µε τον πατέρα µου από το λεωφορείο στις 10 το πρωί είδα κοπέλες µε πολύχρωµες φούστες. Ρώτησα τότε: ''Γιατί φοράνε τέτοια χρώµατα, πατέρα, εδώ''; Ώς τότε στο Δίστοµο δεν είχα δει γυναίκα να µη φοράει µαύρα λόγω του Ολοκαυτώµατος του 1944», θυµάται ο Θανάσης Πανουργιάς, σήµερα δήµαρχος Διστόµου και τότε νέο παιδί.

Η µαρτυρία αποτυπώνει τον εφιάλτη του Ολοκαυτώµατος της 10ης Ιουνίου 1944 στο Δίστοµο, όπου 223 κάτοικοι _ ανάµεσά τους γέροντες, γυναίκες και νήπια _ σφαγιάστηκαν από το 4ο Σύνταγµα Αστυνοµίας των SS σε αντίποινα για τις απώλειες που είχαν οι Γερµανοί από αντάρτες του 11ου Λόχου του 3ου Τάγµατος του 34ου Συντάγµατος του ΕΛΑΣ.

Ο συγγραφέας  Γιώργος Χ. Θεοχάρης ο οποίς έκανε έρευνα και επιµελήθηκε τον τόµο  ''ΔΙΣΤΟΜΟ 10 Ιουνίου 1944, το ολοκαύτωμα'' στο οποίο αποτυπώνονται μέσα από πολύ διαφορετικά κείμενα (μαρτυρίες, χρονικά, ιστορικές αποτυπώσεις, ρεπορτάζ, λογοτεχνικές προσεγγίσεις)  τα τραγικά γεγονότα της σφαγλης του Διστόμου έχει τις δικές του µνήµες που τον οδήγησαν στην ενασχόληση µε το τραγικό γεγονός.

«Τρία γεγονότα µε συνδέουν µε τη σφαγή. Τρεις µέρες πριν από το Ολοκαύτωµα, ένας δωσίλογος από το χωριό µου, τη Δεσφίνα, ο Χαράλαµπος Στέφος, έφερε τους Γερµανούς µέσα στο χωριό και εκεί οι δυνάµεις κατοχής αντιµετώπισαν αµούστακα παιδιά της ΕΠΟΝ Λιβαδειάς τα οποία θερίστηκαν όλα. Επίσης, τα πρώτα θύµατα των Γερµανών εκείνο το µαύρο Σάββατο του Ολοκαυτώµατος ήταν ένας γέροντας και δύο κοπέλες, συγχωριανοί µου, που έβοσκαν τις γαλοπούλες τους στην περιοχή Καταβόθρα και λίγο προτού µπουν στο Δίστοµο οι δυνάµεις των SS. Θυµάµαι ακόµη τα σηµάδια στον τοίχο του Γυµνασίου Διστόµου (σηµερινό Μουσείο Θυµάτων Ναζισµού) από την εκτέλεση των δώδεκα οµήρων της 10ης Ιουνίου», περιγράφει ο συγγραφέας που ασχολείται µε το Ολοκαύτωµα από τις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Τι είναι αυτό όµως που κάνει τόσο πρωτόγνωρα φρικιαστικό το Ολοκαύτωµα στο Δίστοµο και το ξεχωρίζει από εκείνο των Καλαβρύτων, του Κοµµένου Αρτας, και άλλων _ που µάλιστα τα θύµατα ήταν περισσότερα; «Δεν είναι ο αριθµος των θυµάτων. Είναι το µέγεθος της βαρβαρότητας που επέδειξαν τα SS. Είχαµε ακόµη και κρούσµατα νεκροφιλίας. Με φαλτσέτες έγδαραν το δέρµα νηπίων. Είναι χαρακτηριστικό πως µετά τη σφαγή οι αυλές των σπιτιών γέµισαν µε µνήµατα αφού ήταν τόσο πολλά τα πτώµατα», λέει ο κ. Θεοχάρης.

Η ιστορία µιας φωτογραφίας
Η πασίγνωστη φωτογραφία της µαυροφορεµένης γυναίκας από το Δίστοµο έχει κάνει τον γύρο του κόσµου. Ποια είναι όµως η ιστορία της; Λίγους µήνες µετά τη Σφαγή, ο Dmitri Κessel, ανταποκριτής του περιοδικού «Life» επισκέφθηκε το Δίστοµο για ρεπορτάζ.
Τη στιγµή του κλικ της φωτογραφικής µηχανής η Μαρία Παντίσκα ( πέθανε το 2009 ) στέκεται όρθια µπροστά σε µια σκάφη και πλένει τα µαύρα ρούχα της στην αυλή.

Η φωτογραφία δηµοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό «Life» στις 29 Νοεµβρίου του 1944. Ο τίτλος του κειµένου ήταν «Τι έκαναν οι Γερµανοί στην Ελλάδα» και η λεζάντα ανέφερε: «Η Μαρία Παντίσκα ακόµη κλαίει µε λυγµούς, δύο µήνες αφότου οι Γερµανοί σκότωσαν τη µητέρα της σε σφαγή στην ελληνική πόλη Δίστοµο».

ΙΝFΟ

«Δίστοµο: 10 Ιουνίου 1944. Το Ολοκαύτωµα».
Ερευνα-εισαγωγή -επιµέλεια: Γιώργος Χ. Θεοχάρης.
Εκδ. Βιβλιοπωλείο Σύγχρονη Εκφραση, σελ. 536
ΠΗΓΕΣ ΤΑ ΝΕΑ και http://distomo.blogspot.com                            ΠΗΓΗ:radar-gr.blogspot.com