Στις 17 Δεκεμβρίου αναρτήσαμε το "Κρατήστε αυτήν την είδηση και θα επανέλθουμε σύντομα!!!"
Σήμερα δημοσιεύουμε μια γεωπολιτική ανάλυση για το θέμα της Μερσίνας, για το οποίο θα επανέλθουμε με τρίτο και άκρως ενδιαφέρον επιστημονικό δημοσίευμα.
Ο συγκεκριμένος χάρτης δεν είναι μια τυχαία χωρική παρουσίαση του πώς θα ήθελαν κάποιοι να είναι ένα μελλοντικό Κουρδιστάν. Αντιθέτως, η συγκεκριμένη αποτύπωση παρουσιάζει με ...ημιεπίσημο τρόπο τη θέση της κυβέρνησης του αυτόνομου κουρδικού κράτους, υπό την πρϋπόθεση ότι θα έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες συνθήκες και για το λόγο αυτό είναι αναρτημένος παντού, ακόμα και στις δημόσιες υπηρεσίες. Παρατηρήστε πως η αποτύπωση των θαλασσίων συνόρων του Κουρδιστάν είναι κάπως "θολή". Στην πραγματικότητα ο σχεδιασμός δεν αναφέρεται στην Αλεξανδρέττα, αλλά στη Μερσίνα, λίγο δυτικότερα. Ενδιαφέρον δε έχει να διευκρινιστεί η θέση των Κούρδων για το μέλλον του ενεργειακού κόμβου του Τζεϋχ'αν, όπου ήδη ρέει πετρέλαιο κουρδικών συμφερόντων, καθώς και τα σύνορα των χωρών, που στο χάρτη παρουσδιάζονται με διακεκομένες (προσωρινά).
Του Γεωργίου Φίλη*
Οι επικείμενες εξελίξεις στο Βόρειο Ιράκ, δηλαδή η πιθανότητα έναρξης συγκρούσεων μεταξύ των Κούρδων και των Αράβων του Ιράκ με έναυσμα το ζήτημα του ελέγχου της ενεργειακά πλούσιας περιοχής του Κιρκούκ, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει και στην
ανεξαρτητοποίηση της κουρδικής περιοχής από τη Βαγδάτη, έχει θέσει σε ενέργεια σενάρια για μία γενική αναδιάταξη των συνόρων της περιοχής τα οποία όμως ακολουθούν συγκεκριμένες λογικές και… ανάγκες. Μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο η ΣΙ&Γ αποκαλύπτει το σχέδιο για τη δημιουργία όχι απλώς ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους αλλά και της κρίσιμης παραμέτρου η οποία θα του επιτρέψει να είναι και βιώσιμο. Η παράμετρος αυτή δεν είναι άλλη από την έξοδό του στη θάλασσα, στη Μεσόγειο, μέσω της περιοχής των Αδάνων και της Μερσίνας! Τι θα συμβεί όμως σε λίγες εβδομάδες το οποίο θα μπορούσε να κάνει την περιοχή άνω-κάτω; Και τι ακριβώς συμβαίνει στην τουρκική Μερσίνα;
ανεξαρτητοποίηση της κουρδικής περιοχής από τη Βαγδάτη, έχει θέσει σε ενέργεια σενάρια για μία γενική αναδιάταξη των συνόρων της περιοχής τα οποία όμως ακολουθούν συγκεκριμένες λογικές και… ανάγκες. Μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο η ΣΙ&Γ αποκαλύπτει το σχέδιο για τη δημιουργία όχι απλώς ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους αλλά και της κρίσιμης παραμέτρου η οποία θα του επιτρέψει να είναι και βιώσιμο. Η παράμετρος αυτή δεν είναι άλλη από την έξοδό του στη θάλασσα, στη Μεσόγειο, μέσω της περιοχής των Αδάνων και της Μερσίνας! Τι θα συμβεί όμως σε λίγες εβδομάδες το οποίο θα μπορούσε να κάνει την περιοχή άνω-κάτω; Και τι ακριβώς συμβαίνει στην τουρκική Μερσίνα;
Κιρκούκ: H «ωρολογιακή βόμβα» στο Ιράκ έχει ενεργοποιηθεί
Τον Δεκέμβριο του 2010 κάτι σημαντικό πρόκειται να συμβεί στο Βόρειο Ιράκ, κάτι το οποίο σε συνδυασμό με την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη σπαρασσόμενη και ομοσπονδοποιημένη πλέον χώρα είναι πιθανόν να αποτελέσει τη θρυαλλίδα για την έκρηξη η οποία θα οδηγήσει στην έναρξη της διαδικασίας της de facto επίλυσης του κουρδικού προβλήματος, με απρόβλεπτες και κολοσσιαίες συνέπειες για την περιοχή της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής (Broader Middle East & North Africa - BMENA) και της Ευρασίας γενικότερα. Στην περιοχή του Κιρκούκ πρόκειται να διεξαχθεί απογραφή του πληθυσμού η οποία εάν αποδείξει πως το κουρδικό στοιχείο υπερτερεί και εάν οι Κούρδοι απαιτήσουν την απόδοση της περιοχής στη δικαιοδοσία της Τοπικής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν (Kurdistan Regional Government – KRG) η βίαιη και ένοπλη σύγκρουση με το αραβικό στοιχείο θα οδηγήσει στη διάσπαση της χώρας και την ανεξαρτητοποίηση του Κουρδιστάν.
Ποια όμως η ιδιαιτερότητα του Κιρκούκ χάριν της οποίας το οικοδόμημα του μετα-σανταμικού και μετα-μπααθικού Ιράκ μπορεί να καταρρεύσει ως πύργος από τραπουλόχαρτα, με αποτέλεσμα η ευρύτερη περιοχή να βυθιστεί σε μία ατέρμονη σύγκρουση όλων εναντίων όλων;
Στην πραγματικότητα το ζήτημα είναι ένα και έχει να κάνει με τα ενεργειακά αποθέματα της περιοχής. Ήδη από το 1927 στην περιοχή του Κιρκούκ ανακαλύφθηκαν μεγάλες ποσότητες πετρελαίου, κάτι το οποίο καθόρισε και την κατοπινή μοίρα της περιοχής η οποία έγινε το επίκεντρο εθνοτικών συγκρούσεων και εθνοκαθάρσεων. Με λίγα λόγια, οι κυβερνήσεις του Ιράκ, τα τελευταία 80 χρόνια προσπάθησαν να αλλοιώσουν την εθνολογική σύνθεση του τοπικού πληθυσμού, ο οποίος σύμφωνα με στοιχεία των Βρετανών το 1921 αποτελούνταν από 75.000 Κούρδους, 35.000 Τουρκομάνους, 10.000 Άραβες, 1.400 Εβραίους και 600 Χαλδαίους. Το 1925 επιτροπή εμπειρογνωμόνων από την Κοινωνία των Εθνών υπολόγισε πως ο πληθυσμός της περιοχής αποτελούνταν κατά 63% από Κούρδους, 19% από Τουρκομάνους και 18% από Άραβες. Από την εποχή εκείνη, και ειδικά κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τον Μπάαθ (1963-2003) και τον Σαντάμ Χουσεΐν (1979-2003), τουλάχιστον 350.000 Κούρδοι εκτοπίστηκαν με διάφορους τρόπους από τις περιοχές τους.
Σήμερα είναι εξακριβωμένο πως η περιοχή διαθέτει περί το 13% των αποθεμάτων πετρελαίου του Ιράκ, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο εκτιμάται πως 4% των παγκοσμίων αποθεμάτων πετρελαίου βρίσκονται στο υπέδαφός της.
Και μόνο η συγκεκριμένη παράμετρος καταδεικνύει με τον πλέον προφανή τρόπο την σημασία της περιοχής αλλά και το διακύβευμα γύρω από τον έλεγχο αυτής. Εκτός όμως από αυτή την παράμετρο, το ζήτημα είναι ευρύτερο αφού το Κιρκούκ αποτελεί την «ιερή» πόλη των Κούρδων, την κουρδική… Ιερουσαλήμ, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν δυτικοί αναλυτές σε σχετικά πρόσφατες αναφορές και αναλύσεις τους για τις εξελίξεις στην περιοχή. Είναι σαφές πως για τους Κούρδους το Κιρκούκ, έχει δεν έχει πετρέλαιο, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του εθνικού τους κορμού ο οποίος θα μείνει ανολοκλήρωτος εάν η περιοχή δεν υπαχθεί υπό τη διοίκηση της KRG. Επιπροσθέτως, η στρατηγική θέση της περιοχής, η οποία ελέγχει στην πραγματικότητα την «είσοδο» και την «έξοδο» της Μικράς Ασίας από τα ανατολικά, αλλά και την προσέγγιση από τη Μεσοποταμία της Κασπίας και του Καυκάσου, έπαιξε από την αρχαιότητα πρωτεύοντα ρόλο στις διάφορες κρατικές οντότητες που αναπτύχθηκαν στην περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό πως στη θέση του Κιρκούκ υπήρξε η πρωτεύουσα του μεγάλου βασιλείου των Ασσυρίων, η Αράφα.
Σε κάθε περίπτωση είναι σαφές πως γεωοικονομικοί, γεωπολιτικοί και γεωπολιτισμικοί παράγοντες έχουν μετατρέψει την περιοχή του Κιρκούκ στο «χρυσό μήλο» του Ιράκ αλλά και της περιοχής η οποίο χαρακτηρίζεται, σύμφωνα με τη νέα αγγλοσαξονική γεωπολιτική χωρική θεώρηση της Ευρασίας, ως ΒΜΕΝΑ. [Για περισσότερες λεπτομέρειες Φίλης, Γ. «Η Γεωπολιτική του Κουρδικού: Πως & Γιατί η Δύση Δημιουργεί Ανεξάρτητο Κουρδιστάν», Στρατιωτική Ισορροπία & Γεωπολιτική (τεύχος 9, Νοέμβριος 2010), σελ. 118-125.]
Μέσα στα συγκεκριμένα πλαίσια η επέμβαση της Δύσης στο Ιράκ το 2003 δημιούργησε τα εξής δεδομένα στην περιοχή:
1. Οι Κούρδοι για μια σειρά από λόγους αποτέλεσαν τους πολυτιμότερους συμμάχους της Ουάσινγκτον στην περιοχή. Αποτέλεσμα των συγκεκριμένων εξελίξεων ήταν το μετασανταμικό Ιράκ να δημιουργηθεί ως μία κατ’ όνομα ομοσπονδία στην οποία το κουρδικό στοιχείο έχει αποκτήσει de facto ανεξαρτησία και τέτοιες κρατικές δομές, οι οποίες ανά πάσα στιγμή έχουν τη δυνατότητα να αποχωρήσουν από μία κρατική οντότητα, που στην πραγματικότητα έχει αναπτύξει δομές συνομοσπονδίας και όχι ομοσπονδίας.
2. Η περιοχή του Κιρκούκ από την αρχή, λόγο της ιδιαιτερότητάς της έλαβε ένα ξεχωριστό καθεστώς σύμφωνα με το οποίο τόσο οι Κούρδοι όσο και οι Τουρκομάνοι και οι Άραβες θα είχαν λόγο στις εξελίξεις και θα προσπαθούσαν να συνδιοικήσουν την περιοχή υπό την υψηλή πάντα εποπτεία και διαιτησία των ΗΠΑ. Πέραν όμως της αρχικής αυτής λύσης, η οποία και θεωρήθηκε ως ημίμετρο που σκοπό είχε να προφυλάξει την ειρήνη στην περιοχή, το νέο Σύνταγμα του Ιράκ προβλέπει τη διενέργεια απογραφής για να διαπιστωθεί η εθνολογική σύνθεση της περιοχής και κατόπιν δημοψηφίσματος να αποφασίσει ο τοπικός πληθυσμός από ποιον θέλει να διοικηθεί, από την κουρδική ή την αραβική διοίκηση. Το Άρθρο 140 του Συντάγματος του Ιράκ το οποίο και τέθηκε σε ισχύ το 2005, μετά τη διενέργεια δημοψηφίσματος μέσω του οποίου και ενεκρίθη, προβλέπει ακόμα πως πριν από την απογραφή και το δημοψήφισμα οι εκτοπισθέντες πληθυσμοί (δηλαδή οι Κούρδοι) θα πρέπει να επιστρέψουν στις πατρογονικές τους εστίες, ενώ οι Άραβες θα πρέπει να εγκαταλείψουν καταπατημένες περιουσίες και εκτάσεις και να μετεγκατασταθούν στο Κεντρικό και Νότιο Ιράκ.
Η καταληκτική δε ημερομηνία για την ολοκλήρωση της διαδικασίας καθορισμού του καθεστώτος του Κιρκούκ, επανεγκατάσταση-απογραφή-δημοψήφισμα, ήταν ο Δεκέμβριος του 2007. Όπως είναι φυσικό, η εσωτερική κατάσταση στο Ιράκ αλλά και η παρελκυστική πολιτική της Βαγδάτης, η οποία συνεπικουρούνταν και από την Άγκυρα, δεν επέτρεψε την ολοκλήρωση της προβλεπόμενης διαδικασίας. Έτσι το δημοψήφισμα συνέχισε να αναβάλλεται ενώ υπήρξαν και απόψεις περί μη πραγματοποίησής του, παρά το γεγονός πως υπάρχει συνταγματική πρόβλεψη.
Η απόφαση περί διενέργειας απογραφής τον Δεκέμβριο του 2010 αποτελεί το δεύτερο βήμα προς την ολοκλήρωση της διαδικασίας η οποία και θα μπορούσε να φέρει το Κιρκούκ σε πλήρη κουρδικό έλεγχο με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Είναι προφανές πως η ομαλή διενέργεια της απογραφής είναι σχεδόν σίγουρο πως θα υπογραμμίσει την πρωτοκαθεδρία του κουρδικού στοιχείου στην περιοχή, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το πολιτικό καθεστώς της περιοχής. Τα πρώτα δε σημάδια για το τι θα επακολουθήσει είναι ορατά. Οι Άραβες δεν κρύβουν την ανησυχία τους για το γεγονός πως οι Κούρδοι θα προσπαθήσουν να τους εκδιώξουν από την περιοχή. Ήδη δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις Αράβων οι οποίοι παραπονούνται και δηλώνουν πως απειλούνται από τους Κούρδους που προσπαθούν να «αποαραβοποιήσουν» την περιοχή.
Οι συγκεκριμένες εξελίξεις, δηλαδή η διενέργεια της απογραφής σε συνδυασμό με την εγκατάσταση Κούρδων και την, βίαια ή όχι, αποχώρηση των Αράβων από την περιοχή, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την έκρηξη ταραχών μεταξύ των εθνοτήτων στην περιοχή. Επιπροσθέτως, η αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ είναι σαφές πως δεν πρόκειται να ηρεμήσει τα πνεύματα, αλλά αντιθέτως θα λειτουργήσει ως ο καταλύτης για το ξεκαθάρισμα λογαριασμών δεκαετιών αν όχι αιώνων. «Υπάρχει μεγάλη ένταση στην περιοχή», αναφέρει ένας αραβικής καταγωγής κάτοικος της περιοχής σε δυτικό ΜΜΕ και συνεχίζει λέγοντας πως «μόλις οι δυνάμεις των ΗΠΑ αποχωρήσουν από το Ιράκ, θα εκραγεί εμφύλιος πόλεμος. Σε ένα μέρος σαν αυτό ο δυνατός θα εξολοθρεύσει τον αδύνατο», καταλήγει δε με μία… προφητεία πως «κάτι άσχημο θα συμβεί στην περιοχή πολύ σύντομα». Από την πλευρά του ο Κούρδος στρατηγός Τουρχάν Γιουσέφ, υποδιοικητής της αστυνομίας του Κιρκούκ, είναι αφοπλιστικός: «Οι αμερικανοί αποχωρούν πολύ νωρίς. Κατάφεραν να διατηρήσουν μία ευαίσθητη ισορροπία η οποία κράτησε την περιοχή σταθερή… εάν αποχωρήσουν πριν βρεθεί μία λύση (σ.σ. για το ζήτημα του Κιρκούκ) αυτό αποτελεί μία ολέθρια απόφαση».
Είναι σαφές πως η διενέργεια της απογραφής θα οδηγήσει σε μία από τις δύο ακόλουθες κατευθύνσεις, των οποίων το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο και το αυτό. Με βάση το γεγονός πως το αποτέλεσμα θα είναι συντριπτικό υπέρ της κουρδικής εθνότητας, η Βαγδάτη θα πρέπει είτε να επιτρέψει να διενεργηθεί και το δημοψήφισμα, το οποίο προβλέπεται από το Σύνταγμα, είτε, για να αποφύγει τα χειρότερα, να προσπαθήσει να αναβάλει ή/και να ακυρώσει τη συγκεκριμένη συνταγματική πρόβλεψη. Όπως γίνεται κατανοητό, στην πρώτη περίπτωση το κουρδικό στοιχείο θα ψηφίσει για την προσάρτηση της περιοχής στην KRG, ενώ στη δεύτερη περίπτωση θα υπάρξει κουρδική εξέγερση και de facto προσάρτηση του Κιρκούκ στο Κουρδιστάν, ενώ οι αναπόφευκτες ένοπλες συγκρούσεις θα οδηγήσουν το θνησιγενές Ιράκ στον τάφο, διαδικασία η οποία θα σηματοδοτήσει και τη γένεση ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Τα μηνύματα που έρχονται από το Ερμπίλ είναι ξεκάθαρα: «Τυχόν διενέργεια απογραφής είναι σίγουρο πως θα επιβεβαιώσουν την κυρίαρχη θέση των κούρδων στο Κιρκούκ. (Οι Κούρδοι κατόπιν αυτού) θα απαιτήσουν να ακουστεί η θέση τους μέσω της κάλπης». Σε κάθε αντίθετη περίπτωση, όπως ο Χαλίντ Σαλίχ, εκπρόσωπος τύπου της KRG, έχει αναφέρει με διπλωματικό αλλά σαφή τρόπο σε άρθρο του δημοσιευμένο στην επίσημη ιστοσελίδα της KRG, από το 2007 «ένας λόγος για τον οποίο η κουρδική ηγεσία δεν θέλει να καθυστερήσει την προβλεπόμενη συνταγματική διαδικασία (σ.σ. αναφορικά με το Κιρκούκ) έχει να κάνει με την αποφυγή μίας συνταγματικής κρίσης. Από τη στιγμή που κάποιος επιτρέπει μία τόσο σημαντική μεταβολή στις προβλέψεις του συντάγματος (σ.σ. αναβολή/ματαίωση της απογραφής και του δημοψηφίσματος στο Κιρκούκ) πολλά θέματα, συμπεριλαμβανομένου και της ομοσπονδιακής δομής αλλά και των εξουσιών κάθε περιοχής θα αποτελέσουν σημεία επαναδιαπραγμάτευσης». Με λίγα λόγια, για τους Κούρδους το δίλημμα που τίθεται προς τη Βαγδάτη είναι απλό «Κιρκούκ ή ανεξαρτησία». Βέβαια θα ήταν άδικο να μη σημειώσουμε πως για τη Βαγδάτη το κουρδικό δίλημμα θα μπορούσε να τεθεί και ως εξής: «Κιρκούκ και μετά ανεξαρτησία»…
Βιώσιμο ανεξάρτητο Κουρδιστάν: To Ερμπίλ «κοιτάει» τη Μεσόγειο
Όπως θα έχει καταστεί σαφές από την ανάλυση του θέματος του Κιρκούκ, η πιθανότητα για τη δημιουργία μίας κατάστασης η οποία θα οδηγήσει στη διάσπαση του Ιράκ σε δύο ή τρία κομμάτια είναι από πιθανή έως σίγουρη. Τούρκοι αναλυτές, όπως η Ερσίν Καλαϊτσίογλου, σε άρθρα τους, ήδη από το 2005, στο ημιεπίσημο τουρκικό περιοδικό Perception υπογραμμίζουν: «Η επιμονή των Κούρδων πως το Κιρκούκ είναι μία κουρδική πόλη και η όμοια επιμονή τους στο ζήτημα της αυτονομίας των κουρδικών περιοχών, σε σημείο που να μπορούν να χαρακτηριστούν ανεξάρτητες, έχουν προκαλέσει αμφιβολίες και βαθιές υποψίες στους Σουνίτες Άραβες… πως θέλουν να αρπάξουν το Κιρκούκ και μετά να αποχωρήσουν από την ένωση» [E. Kalaycioglu, «Iraqi Constitution: A Federal Democratic Heaven or Hell», Perceptions (Vol.10, Autumn 2005), σελ. 122].
Με δεδομένο πως η πιθανότητα διάσπασης του Ιράκ είναι μεγάλη, είναι σαφές πως η ηγεσία στο Ερμπίλ είτε επίσημα είτε ανεπίσημα έχει σχεδιάσει την επόμενη ημέρα της διάσπασης. Το μέγιστο ερώτημα για τους Κούρδους είναι το κατά πόσον ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν μπορεί να επιβιώσει, οικονομικά και στρατηγικά, μεταξύ ενός εχθρικά διακείμενου Ιράν, μίας εχθρικής και νεοθωμανικής Τουρκίας και ενός σπαρασσόμενου αραβικού, σιιτικού και σουνιτικού Ιράκ, το οποίο με κάθε ευκαιρία θα υποβλέπει τα νότια σύνορα του Κουρδιστάν.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί πως ο σκοπός της παρούσας ανάλυσης δεν είναι φυσικά να προχωρήσει στη διεξοδική ανάλυση της γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής κατάστασης που θα δημιουργηθεί μετά ή κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης του Ιράκ, είτε λόγω Κιρκούκ είτε λόγω της προσπάθειας του Ιράν μέσω της σιιτικής κοινότητας της χώρας να υποσκάψει την Pax Americana στην ΒΜΕΝΑ. Ο διατιθέμενος χώρος αλλά και η πολυπλοκότητα του ζητήματος δεν είναι δυνατό να επιτρέψουν την προσέγγιση του συγκεκριμένου θέματος μέσω της παρούσας ανάλυσης. Ο σκοπός της ανάλυσης είναι να καταδείξει την πιθανότητα η ισορροπία σε μία περιοχή άμεσου και ζωτικού ενδιαφέροντος της Ελλάδας να αλλάξει άρδην πολύ πιο σύντομα από ό,τι κάποιος θα μπορούσε να φανταστεί και για έναν λόγο ο οποίος δεν είναι ευρέως γνωστός στη χώρα μας, δηλαδή το ζήτημα του Κιρκούκ.
Έστω πως η κατάσταση επιβάλλει στο Ερμπίλ να αποχωρήσει, είτε βίαια είτε ομαλά από την ομοσπονδία, η οποία σύμφωνα με κάθε σοβαρό αναλυτή, όπως η Ε. Καλαϊτσίογλου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «μία μορφή ομοσπονδίας η οποία κινείται κοντινότερα προς τη συνομοσπονδία, ένα σύστημα το οποίο επιτρέπει την αποχώρηση από την ένωση» [Καλαϊτσίογλου, σελ. 116]. Είναι περισσότερο από σίγουρο πως η Τουρκία και το Ιράν θα εκλάβουν τη συγκεκριμένη εξέλιξη ως τη «θανατική καταδίκη» της ύπαρξής η οποία έχει υπογραφεί από τη Δύση και το Ισραήλ. Η πιθανότητα η Άγκυρα να αντιδράσει βίαια και ενόπλως με σκοπό να περισώσει ό,τι είναι δυνατό μπορεί να θεωρηθεί βεβαία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όλη η περιοχή της BMENA θα μετατραπεί σε ένα απέραντο… φρενοκομείο με τη Δύση να προσπαθεί να επιβάλει στην πράξη μία νέα… αρχιτεκτονική, σύμφωνη με τις παραδοσιακές γεωπολιτικές της αντιλήψεις.
Μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο το Ερμπίλ, το οποίο αναμένεται να δράσει ως ο πολιτικός «συνεκτικός κρίκος» των απανταχού Κούρδων, έχει εκπονήσει σχέδια για τη δημιουργία ενός κράτους του οποίου τα σύνορα θα έχουν «εκλογικευτεί» όχι μόνο υπό την έννοια τού να συμπίπτουν με τον ιστορικό χώρο των Κούρδων, τον οποίο και καταλαμβάνουν εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά και να υποβοηθούν την επιβίωση και ανάπτυξη μιας νέας κρατικής οντότητας σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Με λίγα λόγια, η πολιτική και στρατηγική ανάλυση των Κούρδων τούς έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα πως το «σφήνωμα» μεταξύ του Καυκάσου, των ιρανικών οροπεδίων, της Μεσοποταμίας και των ορέων της Ανατολικής Μικράς Ασίας, παρά τα ενεργειακά αποθέματα και τα πλούσια εδάφη που θα καταλαμβάνει, δεν ευνοεί τη μακροημέρευση και την ανάπτυξη του κράτους. Το Ερμπίλ, ή στο μέλλον το Νιγιάρμπακιρ, δεν θα είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί στο μέγιστο δυνατό σημείο ούτε τη γεωστρατηγική ούτε όμως και τη γεωοικονομική θέση του κουρδικού κράτους, αφού θα πρέπει, για να εξάγει ή να εισάγει οτιδήποτε, να εξαρτάται άμεσα από τις γειτονικές χώρες οι οποίες ως παράκτιες προς την πλευρά της Μεσογείου ή του Κόλπου θα είναι σε θέση να ελέγχουν, σχεδόν εξ ολοκλήρου, την οικονομική δραστηριότητα του Κουρδιστάν. Το παράδειγμα αμιγώς ηπειρωτικών χωρών καταδεικνύει ξεκάθαρα πως ουσιαστικά δεν υφίστανται στον γεωπολιτικό χάρτη ως σημαντικές και αυτόνομες μονάδες, ενώ εξαρτώνται υπερβολικά από τις ορέξεις των γειτόνων τους. Η μόνη ίσως εξαίρεση έχει να κάνει με την… Ελβετία, η οποία βέβαια είναι μία κατηγορία από μόνη της.
Το Ερμπίλ, και οι Κούδροι γενικότερα, φαίνεται πως έχουν κατανοήσει σε γενικές γραμμές το συγκεκριμένο επιχείρημα, με αποτέλεσμα μέσα στα πλαίσια των αλυτρωτικών τους φιλοδοξιών να έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν δημοσίως χάρτες οι οποίοι είναι αναρτημένοι ακόμα και σε δημόσιες υπηρεσίες της KRG, και καταδεικνύουν όχι μόνο το «παραδοσιακό» Κουρδιστάν, το οποίο λίγο-πολύ ο περισσότερος κόσμος γνωρίζει, αλλά επιδεικνύουν τα όρια του κράτους να φτάνουν μέχρι τις ακτές της Μεσογείου. Πιο συγκεκριμένα, οι Κούρδοι φαίνεται να «ενδιαφέρονται» ιδιαιτέρως για τις περιοχές μεταξύ της Αλεξανδρέττας και της Μερσίνας.
Θα πρέπει να υπογραμμιστεί πως η «στοχοποίηση» της συγκεκριμένης περιοχής από τους Κούρδους δεν είναι κάτι το καινούργιο. Σύμφωνα με απολύτως αξιόπιστες πηγές της ΣΙ&Γ, οι οποίες δεν επιδέχονται καμία αμφισβήτηση, εδώ και αρκετά χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη μία διαδικασία «κουρδοποίησης» της συγκεκριμένης περιοχής, ιδιαιτέρως αυτής της Μερσίνας. Σταδιακά, το κουρδικό στοιχείο, τόσο από άποψη αριθμών όσο και από άποψη οικονομικού ελέγχου, έχει πάρει το πάνω χέρι στην εν λόγω περιοχή. Ας σημειωθεί πως επίσημα τουρκικά στατιστικά στοιχεία αποδεικνύουν πως πάνω από το 50% του πληθυσμού της Μερσίνας είναι κουρδικής καταγωγής, ενώ το πλέον εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι ακόμη και ναυτιλιακές εταιρίες κουρδικών συμφερόντων δραστηριοποιούνται επιτυχώς στην περιοχή.
Αντί επιλόγου
Η αποχώρηση των δυνάμεων των ΗΠΑ από το Ιράκ είναι σίγουρο πως δημιουργεί όλες εκείνες τις συνθήκες οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν στην κατάρρευση και διάλυση του σαθρού οικοδομήματος το οποίο ονομάζεται μετασανταμικό ή ομόσπονδο Ιράκ. Μία συγκεκριμένη πορεία των γεγονότων δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε καταστάσεις… ροκ ολόκληρη την Ευρασία, με επίκεντρο την περιοχή της BMENA, καθώς και την περιοχή του υδάτινου άξονα Μαύρη Θάλασσα-Στενά-Αιγαίο-Ανατολική Μεσόγειος.
Εάν και εφόσον η πορεία των γεγονότων οδηγήσει προς συγκεκριμένες καταστάσεις, είναι σαφές πως ο δυτικός παράγοντας δεν πρόκειται να διστάσει απέναντι σε τίποτα αφού τη συγκεκριμένη περίοδο «παίζεται» το παίγνιο για την κυριαρχία της Παγκοσμίου Νήσου (World Island) για τα επόμενα εκατό χρόνια. Η παρακάτω περικοπή από ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων το 2006 είναι ενδεικτική των αμερικανικών προθέσεων:
«Η πλέον προφανής αδικία στα εκ της φύσεώς τους άγρια και άδικα εδάφη, τα οποία περιβάλλονται από τα όρη των Βαλκανίων έως τα Ιμαλάια, είναι η απουσία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Ένας αριθμός Κούρδων που κυμαίνεται μεταξύ των 27 και 36 εκατομμυρίων ανθρώπων διαβιοί σε μία συνεχή και ευρεία περιοχή της Μέσης Ανατολής (οι αριθμοί δεν είναι ακριβείς διότι κανένα κράτος δεν έχει επιτρέψει τη διενέργεια μίας πραγματικής απογραφής). Με πληθυσμό μεγαλύτερο του σημερινού πληθυσμού του Ιράκ, ακόμα και αν οι πραγματικοί αριθμοί επιβεβαιώνουν τις πλέον μετριοπαθείς μετρήσεις αναφορικά με τον αριθμό τους, οι Κούρδοι αποτελούν το πλέον πολυπληθές έθνος στον πλανήτη το οποίο δεν διαθέτει μία ανεξάρτητη εθνική εστία. Η σκληρή αλήθεια είναι πως, ήδη από την εποχή του Ξενοφώντα, οι Κούρδοι καταπιέζονται από κάθε ξένο παράγοντα, ο οποίος ανά τους αιώνες ελέγχει τα εδάφη τους». [Peters, R. «Blood Brothers: How a Better Middle East Would Like», Armed Forces Journal (July 5, 2006)]. Η καθαρότητα των θέσεων του συγγραφέα είναι… ανατριχιαστική αλλά και διαφωτιστική.
Κλείνοντας την παρούσα ανάλυση, δεν μπορεί κάποιος να μη σημειώσει πως το ερώτημα για το κατά πόσο οι Κούρδοι πρέπει να έχουν διέξοδο στη θάλασσα δεν πρέπει να απευθύνεται μόνο στους ιδίους αλλά και στον παράγοντα ο οποίος τους επέτρεψε να δημιουργήσουν τη σημερινή τους ημιανεξάρτητη οντότητα στο Βόρειο Ιράκ. Η απάντηση για το κατά πόσο η Δύση επιθυμεί την «κάθοδο» των Κούρδων στη Μεσόγειο μπορεί να δοθεί πάλι μέσω του άρθρου του Ράλφ Πέτερς, ο οποίος με το γνωστό αγγλοσαξονικό φλέγμα επισημαίνει πως «ένα ελεύθερο Κουρδιστάν, εκτεινόμενο από το Ντιγιάρμπακιρ στην Ταυρική, θα αποτελεί το πλέον φιλοδυτικό κράτος στην περιοχή μεταξύ της Βουλγαρίας και της Ιαπωνίας».
Με άλλα λόγια, το κράτος αυτό εάν και εφόσον αποκτήσει έξοδο προς τη θάλασσα, θα επιτρέπει στη Δύση να προβάλει την ισχύ της στα όρια της Κεντρικής Ασίας χωρίς να διαπραγματεύεται με χώρες όπως την Τουρκία, το Ιράν ή ακόμα ακόμα και τη Ρωσία για τη μετακίνηση ανθρώπων και υλικού σε κρίσιμες περιοχές της Παγκόσμιας Νήσου…
*Ο Γεώργιος Φίλης είναι διδάκτωρ γεωπολιτικής και εκδότης του περιοδικού Στρατιωτική Ισορροπία & Γεωπολιτική, στο 10ο τεύχος της οποίας δημοσιεύθηκε η παρούσα γεωπολιτική ανάλυση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου