ΑΞΙΟΥΜΕΝ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΝΩΤΙΚΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ 15-22/1/1950 15-22 Ιανουαρίου 1950.
Ολόκληρη η Κύπρος βρίσκεται σε αναβρασμό. Με πρωτοβουλία της εθναρχίας διεξάγεται δημοψήφισμα με σκοπό την συλλογή υπογραφών για να απαιτήσουν οι Έλληνες της Κύπρου το αυτονόητο. Την ΕΝΩΣΗ με την μάνα Ελλάδα. Σε κάθε επαρχία, σε κάθε ενορία, σε κάθε προαύλιο των εκκλησιών, στήνονται πρόχειρα τραπέζια. Πάνω η πιο βαρια κληρονομιά και υποχρέωση.
 Ο τίτλος βαρύς «ΑΞΙΟΥΜΕΝ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ».
Οι καμπάνες των εκκλησιών κτυπούσαν χαρμόσυνα. Μετά από δεκαετίες ψεύτικων υποσχέσεων και ανώφελης προσμονής οι Έλληνες της Κύπρου αναλαμβάνουν ακόμα ένα εγχείρημα για να διεκδικήσουν την ΕΝΩΣΗ. Οι Εγγλέζοι προειδοποιούν τους δημοσίους υπαλλήλους να μη λάβουν μέρος σ΄ αυτή την «απαράδεκτη ενέργεια». Όλος όμως ο λαός είχε επίγνωση του καθήκοντός του. Το αποτέλεσμα εκπληκτικό. 215,108 από τους 224,747 ψηφοφόρους, το 95.7% δηλαδή του πληθυσμού αξιώνει την ΕΝΩΣΗ με την Ελλάδα.Η αντιπροσωπία, που αποστέλλεται τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Βρετανία δεν έχει τα ποθητά αποτελέσματα. Οι Έλληνες της Κύπρου έχουν όμως συνειδητοποιήσει το ποθούμενο. ΕΝΩΣΗ. Αυτή η μεθυστική γεύση πλημμύρισε τους αγνούς Κύπριους πατριώτες οι οποίοι μετά από 5 χρόνια υπέγραψαν με το αίμα τους την ΕΝΩΣΗ. Η συνέχεια είναι γνωστή. Κολοβή ανεξαρτησία το 1960, διακοινοτικές ταραχές το 1963-64, εισβολή το 1974, ομόφωνες συμφωνίες με αποδοχή της ομοσπονδίας από όλα τα κόμματα το 1989, σχέδιο Ανάν 2004. Το 1950 ο λαός αξίωνε ΕΝΩΣΗ. Αυτοί σήμερα αξιώνουν ομοσπονδία και βάλε. Υπάρχει όμως η «τρέλλα» ακόμα. Το χρονικό του ξεπουλήματος της Κύπρου δεν θα μας βρει σύμφωνους. Εμείς, όπως και αυτοί το 1950 και όπως έλεγε ο όρκος της Φανερωμένης το 1954: "Με θάρρος θα υψώσωμεν το ηθικόν παράστημα μας υπεράνω των μικρών και εφήμερων κωλυμμάτων, εν και μόνον επιδιώκοντες, εις εν και μόνον αποβλέποντες τέρμα: Την Ένωσιν και μόνον την Ένωσιν". Έχουν περάσει 61 χρόνια από το ιστορικό εκείνο δημοψήφισμα όπου το 95,7% του πληθυσμού της Κύπρου ψήφισαν υπέρ της ενώσης της Κύπρου με την Ελλάδα (οι κυβερνητικοί δεν είχαν ψηφίσει). Στον περίδοξο θρόνο του Απ. Βαρνάβα καθόταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Β', ο επίσκοπος με τα φλογισμένα ράσα, αληθινό ηφαίστειο πατριωτισμού, πατριωτική φλόγα που αποτελούσε τη συνισταμένη των πατριωτικών δυνάμεων του λαού, του οποίου τάχθηκε πολιτικός και θρησκευτικός αρχηγός. Μέχρι της ιστορικής εκείνης μέρας είχαν διεξαχθεί ατέλειτωτοι αγώνες των Κυπρίων για τη δική τους λευτεριά. Η έκρηξη των Κυπρίων το 1931 είχε ως αποτέλεσμα το απαίσιο και καταθλιπτικό παλμερικό καθεστώς, που οι Κύπριοι των ημερών εκείνων θυμούνται ακόμα με πικρία. Ήρθε ύστερα ο δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος για να ακουστούν από τα στόματα των μεγάλων παχιά λόγια για την απελευθέρωση των λαών, αλλά μονάχα λόγια. Οι Κύπριοι πείθονται στα λόγια αυτά και πυκνώνουν τις τάξεις των στρατιωτών της Μ.Βρετανίας, η οποία φωνάζει στα πέρατα του κόσμου, πως αγωνίζεται για την λευτεριά των μικρών και των αδύνατων. Η Ελλάδα γίνεται ολοκαύτωμα στον μεγάλο αυτό αγώνα, ακούγοντας από επίσημα στόματα πως θα 'ναι μέτοχος στα κέρδη της νίκης και δεν θα ξεχαστεί ποτέ η δική της συμβολή στον τιτάνιον εκείνο αγώνα. Τελιώνει ο πόλεμος και η Ελλάδα, πρωτουργός και βασικός συντελεστής της νίκης, ξεχνιέται στο μοίρασμα των κερδών. Με πολύ κόπο κατάφεραν να της παραχωρήσουν τα Δωδεκάνησα και μια οικονομική βοήθεια για να επουλώσει τις πληγές που τις άνοιξε ο πόλεμος. Οι Κύπριοι ζητούν το δίκαιο τους με πρεσβείες και υπομνήματα για να αντικρύσουν: 1) Επιστράτευση από την αγγλική διπλωματία αρχαιολόγων, εθνολόγων, Ιστορικών και λαογράφων (η επιστράτευση άρχισε από την εποχή του Παλμερικού καθεστώτος) οι οποίοι προσπαθούν να αποδείξουν πως οι Κύπριοι είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από Έλληνες! 2) Την απειλή οικονομικής κατάρρευσης και πείνας όπως στην Ελλάδα και στην Κύπρο και, 3) Διαβήματα της αγγλικής πολιτικής στην Ελλάδα για να επέμβει η Ελληνική Κυβέρνηση και να ματαιώσει το δημοψήφισμα για το οποίο πήρε κιόλας απόφαση η Εθναρχία. Η πρώτη δουλεία της αγγλικής πολιτικής ήταν να καταπολεμήσει με κάθε τρόπο το δημοψήφισμα, αφού δοκίμασε να εξαπατήσει τους Κύπριους με την περίφημη Διασκεπτική και με το Σύνταγμα χωρίς να το κατορθώσει. Οι λόγοι που ανάγκασαν την Εθναρχία να προχωρήσει στο Δημοψήφισμα εκτίθενται στην εγκύκλιο που απέλυσε στον Κυπριακό λαό κατά την 8η Δεκεμβρίου του έτους 1949 και αξίζουν τον κόπο να τους επαναλάβουμε εδώ για να διαβαστούν: «Κυπριακέ λαέ Του θεού δώρον είναι η Ελευθερία. Της θείας ευλογίας η μικρά πατρίς μας στερείται από αιώνων πολλών. Ξένος κυρίαρχος της νήσου μας κατα την τελευταία εβδομηκονταετίαν παραμένει η Μ.Βρεττανία. Δια την ανάκτησιν της ελευθερίας της η Κύπρος ούδεποτε έπαυσε ν'αγωνίζεται. Καθ'όλον το διάστημα της Αγγλικής κατοχής εξεδήλωσε ποικιλοτροπώς την θέλησιν της ν'απαλλαγή του ξένου ζυγού. Διαμαρτυρίαι, υπομνήματα, συλλαλητήρια, πρεσβείαι, ουδόλως έτυχον της προσοχής του κυρίαρχου, όστις τουναναντίον μετεχειρίσθη παν μέσον προς κατάπνιξιν και υπονόμευσιν του εθνικού φρονήματος του Κυπριακού λαού. Μετα καρτερίας αληθώς ελληνοχριστιανικής αντιμετωπίσθησαν πάντα όσα ο ξένος κυρίαρχος εμηχανεύθη προς τον σκοπόν τούτον. Και επήλθε τέλος ο δέυτερος παγκόσμιος πόλεμος , κατά τον οποίο μεγαλόστομοι ηκούσθησαν εκ νέου αι περι ελευθερίας και αυτοδιαθέσεως των λαών διακηρύξεις του στρατοπέδου των δημοκρατιών, εκ των ηγετών του οποίου ήσαν οι κυρίαρχοι μας Άγγλοι. Εις τον αγώνα εκείνον συνέβαλον εκ των πρώτων η Κύπρος διά χιλιάδων στρατιωτών και του υλικού της πλούτου, ολοκαύτωμα δε κατέστη η μήτηρ Ελλάς, διά να εξασφαλίση διά της θυσίας της και την πρώτην και την τελικήν νίκην. Τερματισθέντος όμως του πολέμου έπεα πτερόεντα απεδείχθησαν αι περί ελευθερίας και δικαιοσύνης επαγγελίαι της Μ.Βρεττανίας και φενάκη αι προς την Ελλάδα και την Κύπρο αειδείς υποσχέσεις της περί μερισμού των αγαθών της νίκης. Όχι μόνον δεν είδαμεν οι Κύπριοι την πραγμάτωσιν της εθνικής μας αποκαταστάσεως, αλλά αντιθέτως αντικρύσαμεν την Μ.Βρεττανίαν να μηχανάται τα πάντα δια την παράτασιν της επί της νήσου μας κυριαρχίας της. Προς συγκάλυψιν της ανεπιθύμητου ενταύθα παραμονής της, την είδομεν να αποπειράται παγίδευσιν του τόπου, να επινοή και δημιουργή την αμαρτωλόν εκείνην Συμβουλευτικήν Συνέλευσιν. Και όταν δια της σθεναράς αντιδράσεως της νήσου εξημενίσθησαν τα περί επιβολής συντάγματος σχέδια, δεν είδομεν την ξενοκρατίαν να αναγνωρίζη και ικανοποιή την περί Ενώσεως αξίωσιν της Κύπρου, αλλά αντιθέτως και ηκούσαμεν τον μετά της Συμβουλευτικής ναυαγήσαντα λόρδον Ουίνστερ να λέγη ότι ουδείς εκ του λαού υπέβαλε προς αυτόν την περι Ένώσεως αξίωσιν. Κυπριακέ λαέ, Η ώρα της εθνικής αποκαταστάσεως έφθασε. Σύσσωμον το Πανελλήνιον από των βασιλέων ημών, μέχρι του τελευταίου πολιτού, του Τύπου και των σωματείων και ιδρυμάτων της ελευθέρας πατρίδος, παρακολουθούν αγρύπνως και στοργικώς και ολοψύχως μετέχουν εις τον απελευθερωτικόν αγώνα μας. Απανταχού του φιλελευθέρου κόσμου υπάρχουν οι πρόθυμοι και σημαίνοντες συνήγοροι της δίκαιας αξιώσεως μας. Ας προσέξωμεν ότι η ελευθερία εδωρήθη μεν υπό του Θεού προς τον άνθρωπον, αλλά μόνον δι' αγώνων επιπόνων και συνεχών εξαναγκάζονται οι κυρίαρχοι να αναγνωρίζουν εις τους υπ' αυτών κυριαρχουμένους το δικαίωμα της αυτοδιαθέσεως. Η μέχρι τούδε στάσις της κυρίαρχου δυνάμεως έχει πείσει πάντας ότι αυτή μένει ασυγκίνητος προ της στερεάς θελήσεως ημών όπως ενωθώμεν μετά της μητρός Ελλάδος. Ευγλώττως ομιλεί και η στάσις του Άγγλου υπουργού των στρατιωτικών κ. Σίνγουελ, όστις αμέσως μετά την πρόσφατον επίσκεψιν του εις την Κύπρον εδήλωσε πρός τον Τύπον εν Αθήναις, οιωνεί μυκτηρίζων τον αγώνα μας, ότι ουδεμίαν υπέρ της Ενώσεως εκδήλωσιν αντελήφθη κατά την εν Κύπρώ παραμονήν του. Ανάγκη, συνέπεια πάντων τούτων, να εκδηλωθώμεν εντονώτερον. Εφ' όσον δε και πολιτικοί ηγέται της Αγγλίας διεκήρυξαν πανηγυρικώς και δη αυτός ο Βρεττανός πρωθυπουργός κ. Άτλη ότι ουδείς λαός εξαναγκάζεται να παραμείνη ακουσίως εντός της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας, το ενδεδειγμένον είναι, όπως διά τρόπου διεθνώς ανεγνωρισμένου, διαδηλώσωμεν την αμετάτρεπτον θέλησιν μας να ενωθώμεν μετά της μητρός Ελλάδος. Εντεύθεν ως τεταγμένοι φρουροί των συμφερόντων της νήσου, προεκρίναμεν, κατά τα ήδη εξαγγελθέντα ως πρώτον μέτρον του περαιτέρω απελευθερωτικού μας αγώνος, την διεξαγωγήν Δημοψηφίσματος. Τούτο διά να καταδειχθή διά μίαν εισέτι φοράν, ότι σύμπας ο λαός ουδέν άλλο επιζητεί, ειμή την Ένωσιν Θα καλέσωμεν την Κυβέρνησιν, όπως εαν θελήση διενεργήση η ίδια το Δημοψήφισμα, παρέχουσα πάντα τα ενδεδειγμένα εχέγγυα διά την ελευθέραν και αμερόληπτον διεξαγωγήν του. Εάν η κυβέρνησις δεν αποδεχθή την εισήγηση ταύτην, θα χωρήσωμεν ημείς εις το Δημοψήφισμα, το οποίον θα διενεργηθή την 15ην Ιανουαρίου 1950. Κυπριακέ λαέ Καλείσαι, όπως ηνωμένος και αδιάσπαστος υπέρ πάσαν άλλην περίπτωσιν επιτελέσης και τώρα προς την δούλην πατρίδα καθήκον σου μετ' ενθουσιασμού. Δι Ένωσιν και μόνον Ένωσιν ηγωνίσθης επί τόσα έτη. Ένωσιν και μόνον Ένωσιν καλείσαι να επισφραγίσης διά της ψήφου σου. Σύνθημα μοναδικόν διά πάντας: Ένωσιν και μόνον Ένωσιν. Και δι'αυτήν να δοθή η ψήφος και του τελευταίου Κυπρίου. Το δημοψήφισμα αποτελεί ειρηνικήν μάχην της οποίας η νικηφόρος έκβασις θα συμβάλη τα μέγιστα εις τον ενωτικόν αγώνα μας. Εις τον αγώνα τον καλόν ουδείς να υπολειφθή. Εμπρός Κύπριοι! Όλοι εις τας επάλξεις διά την μάχην του Δημοψηφίσματος διά την εθνικήν αποκατάστασίν μας. Δια την ένωσιν με την αθάνατον Μητέρα Ελλάδα. Ο δίκαιος Θεός, οστίς εδημιουργησε τον άνθρωπον διά να ζη ελεύθερος, είναι βοηθός και παραστάτης του αγώνος μας. Ζήτω η Ένωσις Διαπύροι πρός Κύριον εύχεται Ο Κύπρου ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ο Πάφου ΚΛΕΟΠΑΣ Ο Κιτίου ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ο Κυρηνείας ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ Ο Σαλαμίνος ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ Εν τη 'Ι Αρχιεπισκοπή Κύπρου τη 8 Δεκεμβρίου 1949". Μετά την απόλυση της εγκυκλίου αυτής ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Β΄ υπέβαλε προς τον τότε Κυβερνήτην της Κύπρου Σερ Άντριου Ραϊτ αίτηση στην οποίαν τόνιζε δύο σημεία: 1) Να αναλάβη η κυβέρνηση τη διενέργεια του Δημοψηφίσματος και να λάβει τα μέτρα που χρειάζονται ώστε το Δημοψήφισμα να 'ναι ελεύθερον και αδιάβλητο από οποιαδήποτε πλευρά. 2) Να έχει υπόψη της η Κυβέρνηση πως η Εθναρχία είναι αποφασισμένη να διενεργήσει η ίδια το Δημοψήφισμα σε περίπτωση που η Κυβέρνηση θα αρνιόταν να το αναλάβει. Η απάντηση ήταν βέβαια αρνητική και μάλιστα απειλούσε να λάβει μέτρα εναντίον της Εθναρχίας σε περίπτωση που θα γινόταν αφορμή να διασαλευθή η τάξη εξαιτίας του Δημοψηφίσματος. Δεν περιορίστηκε όμως στις απειλές αυτές. Πρώτη και άμεση ενέργεια ήταν η εξορία του διευθυντή του "Έθνους" Παντελή Μπίστη και λίγο αργότερα του Σωκράτη Λοιζίδη, ο οποιός σαν Γ.Γ. της ΠΕΚ ενθουσίαζε τα πλήθη των γεωργών με τις επισκέψεις και ομιλίες του. Με τις ενέργειες αυτές πίστευε η Κυβέρνηση, πως θα τρομοκρατούσε τους Κυπρίους, των οποίων ο ενθουσιασμός και η αγάπη προς τη λευτεριά φούντωνε από μέρα σε μέρα, γιατί η ιδέα του Δημοψηφίσματος ήρθε ακριβώς στην ώρα της. Από την άλλη, μια εγκύκλιος της Αρχιγραμματείας προς τους κυβερνητικούς υπαλλήλους απαγόρευε τη συμμετοχή στο Δημοψήφισμα. Το ίδιο για τους διδάσκαλους από μια στραβοτιμονιά της επιτροπής της ΠΟΕΔ, η οποία απρόκλητα και στα καλά καθούμενα ζήτησε τη γνώμη του διευθυντή της Παιδείας, αν πρέπει οι διδάσκαλοι να λάβουν ή όχι μέρος στο Δημοψήφισμα. Με τα μέτρα αυτά πίστευε η κυβέρνηση, πως ένας μεγάλος αριθμός Κυπρίων θα απόφευγε το Δημοψήφισμα, γιατί το αποτέλεσμα του θα επηρεαζόταν ασφαλώς από την αρνητική στάση των κυβερνητικών υπαλλήλων, των διδασκάλων και των Μουχτάρων (Μουχτάρης στην κυπριακή διάλεκτο σημαίνει ο αρχηγός της τοπικής αυτοδιοίκησης), οι οποίοι και στις τρεις περιπτώσεις θα επηρέαζαν συγγενικούς ή φιλικούς ψήφους. Στο μεταξύ, οι καταλόγοι των ψηφοφόρων σε κάθε πόλη και χωρίο ετοιμάστηκαν από τους ιερείς της κάθε ενορίας και περιέλαβαν τα ονόματα όλων των αντρών και γυναικών, που είχαν ηλικία μεγαλύτερη των 18 ετών. Ομιλητές από τις διάφορες πόλεις σκορπίστηκαν στα χωριά, για να μιλήσουν στους χωρικούς και γύριζαν ενθουσιασμένοι από τον πατριωτικό παλμό που συναντούσαν ανάμεσα στα στρώματα του λαού και δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που οι ομιλητές πήραν μαθήματα πατριωτισμού από απλοικούς ανθρώπους της υπαίθρου! Η προκήρυξη για τη διενέργεια του Δημοψηφίσματος δεν αναστάτωσε μονάχα την Κυπριακή ύπαιθρο αλλά και την υπόλοιπη Ελληνική. Η είδηση ξεσήκωσε ολόκληρη την Ελλάδα. Ο Τύπος, τα σωματεία, οι οργανώσεις, οι θρησκευτικοί και πολιτικοί αρχηγοί, τα διάφορα ιδρύματα από του Πανεπιστημίου μέχρι της δημογεροντίας του τελευταίου Έλληνικού χωριού έστελναν συνεχή τηλεγραφήματα, γράμματα, ψηφίσματα γεμάτα εθνικό παλμό και συγκίνηση για την απόφαση των Κυπρίων να ζητήσουν τη λευτεριά τους. Οι εφημερίδες συνεχώς επί μέρες έγραφαν συγκινητικά άρθρα και η κίνηση γενικά στην Ελλάδα πήρε τότε την όψη γενικού συναγερμού κι ας ανακατευόταν η ουρά του διαβόλου που λέγεται πολιτική και διπλωματία, να σταματήσει τη θύελλα που ξέσπασε ενάντια στα Αγγλικά σχέδια. Και δεν ενδιαφέρθηκε μονάχα ο ημερήσιος Τύπος αλλά και ο περιοδικός και οι λογοτέχνες και οι ποιητές και οι φοιτητές και οι καθηγητές των Πανεπιστημίων, που οργάνωναν ομιλίες και συγκεντρώσεις με ψηφίσματα και απαγγελίες ποιημάτων, ένα από τα οποία είναι και το επόμενο: Το αρχαίο δρυ κι αν κόψανε λογής ανόσια χέρια ζει η δύναμη του ακέρια στη ρίζα τη βαθιά ζει μεσ' τ παραπούλια του π' ανθοβολούν τριγύρα κι όμοια μ'αυτόν μύρα κι όμοια έχουν ομορφιά Κύπρο της Μάνας της Ιερής σαρξ είσαι εκ της σαρκός της. Καημός σου και καημός της ο μαύρος χωρισμός. Κύπρος, κι ο νους μας κι η ψυχή σου μερόνυχτα κοντά σου. Σαν λέμε τ'όνομα σου μας πνίγετ'ο στεναγμός Δε σου λυγίσανε ποτέ την πίστη στην Ελλάδα του χρυσαφιού η λαμπράδα, η φοβέρα της φωτιάς. Ήσουν πλασμένη τρυφερή κι αβρή και λουλουδένια, σε κάναν ατσαλένια οι αιώνες της σκλαβιάς Να τα βλαστάρια που έβγαλε τ'αρχαίο δρυ μεστώσαν. Στα κλωνιά του σκάλωσαν προφητικά πουλιά και προμηνούν την άνοιξη που ώρα την ώρα φτάνει χλωρό αγριελιάς στεφάνι φορώντας στα μαλλιά Σπύρος Παναγιωτόπουλος Ήρθε η μέρα του δημοψηφίσματος. Οι οδηγίες της Εθναρχίας για τον τρόπο της διεξαγωγης του είχαν σταλεί εγκαίρως στους ιερείς και τους επιτρόπους των ναών. Το πρωί της ιστορικής εκείνης μέρας η Κύπρος έπλεε στα εθνικά της χρώματα. Είχεν όψη γιορταστική. Και η υπογραφή του συνθήματος: ΑΞΙΟΥΜΕΝ ΤΗΝ ΕΝΩΣΙΝ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ άρχισε. Η 15η Ιανουαρίου 1950 ήταν η μεγαλειωδεστέρα εξόρμηση των Κυπρίων, ένα αληθινό ξεχείλισμα πατριωτισμού και αγάπης προς τη λευτεριά. Σύσσωμη η ύπαιθρος δονείται από πατριωτικό ενθουσιασμό. Άντρες και γυναίκες, νέοι και γέροι κατακλύζουν τους ναούς για την υπογραφή του Δημοψηφίσματος που ήταν για όλους έγγραφο τιμής. Με πηγαίο ενθουσιασμό, με φλογερή πίστη και αγάπη προς την Ελλάδα και τη λευτεριά, με ακατάβλητο εθνικό φρόνημα και ανωτερότητα πολιτισμού υπέγραψαν οι Κύπριοι το Δημοψήφισμα τους. Η 15η Ιανουαρίου του 1950 αποτελεί τον μεγαλύτερο ιστορικό σταθμό στην ιστορία του απελευθερωτικού κινήματος των Κυπρίων. Τη διεξαγωγή του παρακολούθησαν πολλοί ξένοι ανταποκριτές, οι οποίοι έγραψαν στις εφημερίδες τους ενθουσιώδεις λόγους για τη διεξαγωγή του. Εντύπωση μεγάλη έκαναν οι γέροι και οι γριές. Ακουμπώντας στο ραβδί τους έφταναν στο ναό του χωριού και με δάκρυα στα μάτια σταυροκοπιούνταν κι ευχαριστούσαν το Θεό που τους αξίωσε να ψηφίσουν την Ελλάδα. Μαρωνίτες και Τούρκοι υπέγραψαν το Δημοψήφισμα κι οι περισσότεροι από τους Μουχτάρηδες καθώς και πολλοί κυβερνητικοί υπαλλήλοι και δασκάλοι παρά την κυβερνητική απαγόρευση. Εξαιρετική εντύπωση έκαναν οι φοιτητές του Διδασκαλικού Κολλεγιού της Μόρφου. Από τους 96 φοιτητές οι 92 εγκατέλειψαν το Κολλέγιο και πήγαν στην Μόρφου και ψήφισαν παρά την απαγόρευση του Άγγλου Διευθυντού του Κολλεγίου. Δε σημειώθηκε πουθενά αλλού στον κόσμο, όπου έγιναν Δημοψηφίσματα, τόση επιτυχία όση στο Κυπριακό Δημοψήφισμα! Το αποτέλεσμα εκπληκτικό. 215,108 από τους 224,747 ψηφοφόρους, το 95.7% δηλαδή του πληθυσμού αξιώνει την ΕΝΩΣΗ Το 4.3% που υπολείφθηκαν αντιπροσώπευαν κυβερνητικούς υπαλλήλους, δασκάλους και ελάχιστους μουχτάρηδες. Αν δεν έκανε καμμιά επέμβαση η Κυβέρνηση θα έβγαινε παμψηφεί το Δημοψήφισμα. Στην υπόλοιπη Ελλάδα έφερε αναστάτωση και μια αληθινή χαρά και αγαλλίαση σκορπίστηκε σε πόλεις και χωριά. Τα ασύστολα ψεύδη της πολιτικής και της διπλωματίας, χιλιοειπωμένα, πως η ενωτική κίνηση στην Κύπρο είναι έργον ολίγων δημεγερτών και λαοπλάνων και πως οι ανθρώποι της υπαίθρου προτιμούν την αγγλική διοίκηση και δε θέλουν την Ελλάδα, γκρεμίστηκαν σαν χάρτινοι πύργοι. Και το επιχείρημα των Άγγλων, πως οι Κύπριοι είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από Έλληνες καταβαραθρώθηκε με το Δημοψήφισμα και έκτοτε δεν επαναλήφθηκε, γιατι οι Κύπριοι απέδειξαν ατράνταχτα, πως είναι εκείνοι που θέλουν και πιστεύουν και όχι εκείνοι που τους θέλει η πολιτική και η διπλωματία. Το Δημοψήφισμα ενώ απετελέσε χρυσάς δέλτους για την Κύπρο και ενώ δεν αμφισβητήθηκε στα σοβαρά και απο αυτούς τους Άγγλους, δεν είχε το αποτέλεσμα που έπρεπε να έχει και που έπρεπε να είναι άμεσο. Η Κυπριακή πρεσβεία που ανέλαβε τη μεταφορά του εκεί που έπρεπε και διάσχισε θάλασσες και ωκεανούς, συνάντησε παντού άρνηση με αποτέλεσμα να βρίσκεται η Κύπρος στα σημερινά πολιτικά χάλια και οι Κύπριοι να μη βρίσκουν δικαίωση των αγώνων και των πόθων τους. Δεν λυγίζουν όμως γιατί είναι αληθινά τα λόγια του ποιητή που λέει για την Κύπρο: "...Δεν της λυγισανε ποτέ την πίστη στην Ελλάδα του χρυσαφιού η λαμπράδα, η φοβέρα της φωτιάς..."