Κήδευση Αρχαίων Ελλήνων- Απόδοση τιμών στον νεκρό

Η νεκρική τελετή είναι ιερότατη δια το Ελληνικό έθος.
Είναι δε μεγίστη Ύβρις η μη τήρηση των Επιταφίων τιμών.
Επί τούτου λογίζεται ως Δικαία, Νόμιμη, Όσια.
Τελείται αρχίζοντας με τον Καλλωπισμό του νεκρού και ακολουθούν η Πρόθεση, η Εκφορά, η Κήδευση και το Περίδειπνο ή Νεκρόδειπνο.

Η απόδοση των τιμών γίνεται την τρίτη, την ένατη, την τριακοστή και την τριακοστή εξηκοστή πέμπτη ημέρα μετά τον θάνατο, με τα Τρίτα, τα Ένατα, την Τριακάδα και την Ενιαύσια (την ετήσια).

Στα επόμενα χρόνια η Μνημόνευση του νεκρού τελείται κατά την ημέρα των Γενεθλίων του και κατά την ημέρα απόδοσης τιμών των νεκρών σε κοινές εορτές της κοινότητας όπως στην ημέρα των Χοών κατά την εορτή των Ανθεστηρίων.

ΚΑΛΛΩΠΙΣΜΟΣ
Αρχίζει με το κλείσιμο των ματιών του νεκρού από τους αγαπημένους συγγενείς και φίλους.
Κατόπιν η ίδια η οικογένεια ή σε περίπτωση που αυτό δεν είναι εφικτό (λόγω συνθηκών της σημερινής εποχής), οι άνθρωποι που εξουσιοδοτεί, τελούν τις παρακάτω ενέργειες:

Πλένουν το σώμα τού νεκρού με ζεστό νερό ή κρασί και το αλείφουν με αρωματικό λάδι η μύρο. Σκεπάζουν το σώμα με λινό λευκό ύφασμα ή με λαμπρό λευκό ύφασμα, βάζοντας ενδιάμεσα φύλλα ελιάς ή δάφνης. Στεφανώνουν το κεφάλι με στέφανο από άνθη εποχής η χρυσό, άργυρο ή χαλκό, πού είναι το έπαθλο του νεκρού στον αγώνα του βίου του, τώρα που έκοψε το νήμα του τέρματος. Σκεπάζουν το πρόσωπο τού νεκρού μ' ένα λευκό λινό ύφασμα (καλύπτρα). Στολίζουν το καλυμμένο σώμα με ταινίες, κοσμήματα κ.ά. Τοποθετείται στο στόμα το νόμισμα (ο Οβολός) προσφορά στον Περαματάρη Χάροντα.
ΠΡΟΘΕΣΗ
Κατά την πρόθεση δεχόμαστε τους αγαπημένους συγγενείς και φίλους στο χώρο που βρίσκεται ο νεκρός (παραδοσιακά ο χώρος ήταν η οικία του νεκρού, αλλά στις εποχές μας αυτό δεν είναι πάντοτε εφικτό).

Ο χώρος προετοιμάζεται κατάλληλα. Στην είσοδο του χώρου της πρόθεσης τοποθετούμε  δοχείο με νερό ώστε κατά την έξοδο να πλένουν τελετουργικά τα χέρια τους (οι προσερχόμενοι). Η νεκρική κλίνη είναι τοποθετημένη έτσι ώστε τα πόδια του νεκρού να είναι στραμμένα προς την θύρα. Γύρω από την νεκρική κλίνη εκδηλώνεται με μέτρο ο θρήνος. Προσφέρουμε μελόπιτα (μελιτούττα). Κάτω από την κλίνη βάζουμε ρίγανη, κλαδιά ελιάς και τέσσερα κλήματα τυλιγμένα με ταινίες.

Η Πρόθεσις διαρκεί παραδοσιακά μία ημέρα (την επομένη του θανάτου). Στις ημέρες μας η Πρόθεσις όταν αυτό δεν είναι εφικτό, μπορεί να τελεστεί πριν την ταφή ή την καύση του νεκρού σε ειδικό χώρο εντός των νεκροταφείων.
ΕΚΦΟΡΑ
Η μετάβαση του νεκρού στο τόπο ταφής ή καύσης λέγεται εκφορά και πραγματοποιείται παραδοσιακά την τρίτη ημέρα από το θάνατο. Για την εκφορά συγκροτούμε πομπή. Επικεφαλής της Πομπής προχωρά γυναίκα με το αγγείο των Χοών και ακολουθούν οι Αυλητές, ο νεκρός, οι συγγενείς και φίλοι της οικογενείας.
ΤΑΦΗ
Η Τελετή Ενταφιασμού αρχίζει με το πέρας της Πομπής. Τελείται Ενταφιασμός του σώματος ή  Ενταφιασμός της τέφρας σε περίπτωση καύσης του νεκρού. Πριν την Ταφή  ή την Καύση, μέλος της οικογένειας  επικαλείται τον Ψυχοπομπό Ερμή.
ΥΜΝΟΣ ΕΡΜΟΥ
Χοή Οίνου,Ύδατος. Θυμίαμα στύρακα, δυόσμου, ξερής δάφνης

Ω Ερμή που κατοικείς εις του Κωκυτού
τον ανυπόστροφο δρόμο της ανάγκης,
που οδηγείς τις ψυχές των ανθρώπων στον Άδη.

Τέκνον του Διονύσου που σύρει τον βακχικό χορό
και της Κόρης από την Πάφο, της Αφροδίτης,
με τα καμπυλωτά βλέφαρα.

Συ υπηρετείς εις το ιερό παλάτι της Περσεφόνης
και είσαι ψυχοπομπός των ανθρωπίνων ψυχών στον Άδη,
όταν φθάσει ο μοιραίος χρόνος.

Συ που θέλγεις τα πάντα με το ιερό σου ραβδί που υπνωτίζει
και πάλι τούς εγείρεις από τον ύπνο,
διότι σ' εσένα έδωκε η θεά Περσεφόνη
την τιμή να οδηγείς τις ανθρώπινες ψυχές
κατά την αδιάκοπο και αιωνία πορεία των
προς τον ευρύ Τάρταρον.

Είθε θεέ να οδηγήσεις με την ράβδο σου την ψυχή του/της ....
τέκνο τ' Ουρανού και της Γαίας, στα Ηλύσια Πεδία,
τόπο καθαρό, με φως θαυμαστό,
γεμάτο χαρούμενες φωνές και χορούς,
με σεμνά ιερά ακούσματα και οσία θεάματα.

ακολουθεί η αναφορά στην διάσπαση των στοιχείων μας
Χοές οίνου, ύδατος. θυμίαμα λιβάνου, προσφορά πλακούντος μελιού

Το πυρ ζει τον θάνατο της γης
και ο αέρας ζει τον θάνατο του πηρός,
το νερό ζει τον θάνατο του αέρα
και η γη τον θάνατο του νερού.

Ο θάνατος της γης είναι να γίνει νερό,
ο θάνατος του νερού είναι να γίνει αέρας
και του αέρα να γίνει πυρκαι το πυρ να γίνει αιθήρ.

χαιρετισμός του νεκρού
Χοή οίνου
Χαίρε αγαπημένε-η .........,
θα 'σαι στην μνήμη μας δια βίου.
θα σε μνημονεύουμε και θα σε τιμούμε όπως σου αξίζει.

Λάβε κραταιά Περσεφόνη, τον/την .......
κάθε ομορφιά σε σένα καταλήγει.

Αιωνία σου η μνήμη αγαπημένε ......... (τρις)
Τοποθετούμε Στέφανο ελιάς η πετροσέλινου στο στήθος του και γύρω από το σώμα κτερίσματα όπως αγαπημένα αντικείμενα του νεκρού, μικρά αγγεία, ληκύθους κτλ.

Γίνεται ο Ενταφιασμός σε ύπτια θέση με το κεφάλι στην ανατολή ή στη δύση.
Ακολουθούν οι Επιτάφιοι λόγοι προς τιμήν τού νεκρού μετά χοών οίνου, ύδατος, λαδιού, μέλιτος και γάλατος. Θυμιάματα λιβάνου, μύρου, ξερής δάφνης.

Τα αγγεία των Χοών σπάζονται πάνω στον τάφο. Σκεπάζουμε τον τάφο με κλαδιά ελιάς.
Πλένουν όλοι τα χέρια τους σε αγγείο που περιέχει νερό και μύρο και αποχωρούν.
Το περιεχόμενο τού αγγείου το αδειάζουμε σε μια μικρή τάφρο που έχουμε ανοίξει δυτικά του τάφου, λέγοντας χαμηλόφωνα: Καθαρμός για σένα, όπως σου πρέπει και σού αρμόζει.
ΠΕΡΙΔΕΙΠΝΟ
Μετά την Ταφή ακολουθεί το δείπνο προς τιμήν τού νεκρού. Καθαρίζουμε την ατμόσφαιρα του οίκου μας, καίγοντας ποικίλα αρώματα. Δειπνούμε για να τιμήσουμε τον νεκρό. Τα ψιχία που πέφτουν από το τραπέζι, τα συνάζουμε επιμελώς, τα τοποθετούμε σε σκεύος, τα μεταφέρουμε στον τάφο και τα σκορπίζουμε πάνω του.
ΤΡΙΤΑ
Εφόσον η ταφή πραγματοποιηθεί την τρίτη ημέρα από το θάνατο σύμφωνα με τη παράδοση, τα Τρίτα συμπίπτουν με το τελετουργικό της Ταφής.
Εάν η ταφή για διαφόρους λόγους πραγματοποιηθεί νωρίτερα, στις τρεις ημέρες από το θάνατο αποδίδουμε τιμές στον νεκρό με την εξής τελετή:
ΕΥΧΗ ΕΙΣ ΠΛΟΥΤΩΝΑ
Χοή οίνου, θυμίαμα στύρακος, προσφορές καρπών εποχής, ναρκίσσου, ροδιού

Ω Πλούτων, που κρατείς τα κλειδιά όλης της γης,
Ζεύ χθόνιε σκηπτούχε.
Συ που κυριαρχείς στους θνητούς δια του θανάτου.
συ μόνον εμφανών και αφανών έργων βραβευτής,
που χαίρεσαι με τα ιερά σεβάσματα.
Σε,καλώ να υποδεχθείς με ευμένεια την/τον ..........
εις τον δικό σου τόπο.

Πλένουν όλοι τα χέρια τους σε αγγείο που περιέχει νερό και μύρο και αποχωρούν.
Το περιεχόμενο τού αγγείου το αδειάζουμε σε μια μικρή τάφρο που έχουμε ανοίξει δυτικά του τάφου,
λέγοντας χαμηλόφωνα: Καθαρμός για σένα, όπως σου πρέπει και σού αρμόζει.
ΕΝΑΤΑ
Την 9η ημέρα από το θάνατο αποδίδουμε Τιμές στον νεκρό με τελετή και κατόπιν δείπνο.
Προσφέρουμε άνθη, σιτάρι βρασμένο με ρόδι. Χοές οίνου, ύδατος και μέλιτος. Θυμίαμα ξερής δάφνης, κέδρου και κυπαρισσιού.
ΕΥΧΗ ΕΙΣ ΕΚΑΤΗΝ
Χοές οίνου, θυμίαμα κρόκου

Την χθόνια Εκάτη κλήζω, την κροκόπεπλον,
που φροντίζει τις ψυχές των νεκρών.
παντός κόσμου κλειδούχο άνασσα.

Χαίρε Εκάτη προθυραία, μεγαλοδύναμε, ενόδια νύμφη.
είθε θεά να οδηγήσεις την ψυχή του  ..........
στους φωτεινούς δρόμους των θεών.

Πλένουν όλοι τα χέρια τους σε αγγείο που περιέχει νερό και μύρο και αποχωρούν.
Το περιεχόμενο τού αγγείου το αδειάζουμε σε μια μικρή τάφρο που έχουμε ανοίξει δυτικά του τάφου,
λέγοντας χαμηλόφωνα: Καθαρμός για σένα, όπως σου πρέπει και σού αρμόζει.
ΤΡΙΑΚΑΣ
Την τριακοστή ημέρα μετά το θάνατον, τελούμε προς τιμήν του νεκρού την τριακάδα.
Προσφέρουμε άνθη, μελόπιτα ή γαλατόπιτα. Χοές οίνου, υδρόμελου.
Θυμίαμα ξερής δάφνης, κέδρου, λιβάνου.

Ω Ερμή που κατοικείς εις του Κωκυτού
τον ανυπόστροφο δρόμο της ανάγκης,
που οδηγείς τις ψυχές των ανθρώπων στον Άδη.

Τέκνον του Διονύσου που σύρει τον βακχικό χορό
και της Κόρης από την Πάφο, της Αφροδίτης,
με τα καμπυλωτά βλέφαρα.

Συ υπηρετείς εις το ιερό παλάτι της Περσεφόνης
και είσαι ψυχοπομπός των ανθρωπίνων ψυχών στον Άδη,
όταν φθάσει ο μοιραίος χρόνος.

Συ που θέλγεις τα πάντα με το ιερό σου ραβδί που υπνωτίζει
και πάλι τούς εγείρεις από τον ύπνο,
διότι σ' εσένα έδωκε η θεά Περσεφόνη
την τιμή να οδηγείς τις ανθρώπινες ψυχές
κατά την αδιάκοπο και αιωνία πορεία των
προς τον ευρύ Τάρταρον.

Είθε θεέ να οδηγήσεις με την ράβδο σου την ψυχή του/της .....
τέκνο τ' Ουρανού και της Γαίας,
εις μακάρια πεδία.

Πλένουν όλοι τα χέρια τους σε αγγείο που περιέχει νερό και μύρο και αποχωρούν.
Το περιεχόμενο τού αγγείου το αδειάζουμε σε μια μικρή τάφρο που έχουμε ανοίξει δυτικά του τάφου,
λέγοντας χαμηλόφωνα: Καθαρμός για σένα, όπως σου πρέπει και σού αρμόζει.

Μετά την τελετή, λήγουμε το πένθος.

Ο ΤΑΦΟΣ
Ο τάφος στολίζεται ποικιλοτρόπως με στήλες επί των οποίων σκαλίζονται επιγραφές ακολουθώντας συνήθως την επιθυμία του νεκρού, ομοιώματα, εκφραστικά της διάθεσης τού ανθρώπου, φυτεύοντας άνθη ή τοποθετώντας δοχεία με άνθη.
ΕΝΙΑΥΣΙΑ ΤΕΛΕΤΗ
Μετά από ένα έτος από το θάνατο τελείται η Μνημόνευση του νεκρού, αφιερωμένη στη Μητέρα Γη.

Προσφέρουμε άνθη, μελόπιτα, στάρι βρασμένο με ρόδι. Χοές οίνου, ελαίου, γάλατος και μέλιτος.

ΕΥΧΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΓΑΙΑΝ
Χοές οίνου, προσφορές καρπών πλην κυάμων, θυμίαμα ξερής δάφνης

Γαία θεά, μήτερ απάντων μακάρων και θνητών.
Πάντροφε, πανδώτειρα, τελεσφόρε
έδρα του αθάνατου κόσμου,
πολυποίκιλε κούρη, αθάνατη, σεβάσμια
με την ευτυχισμένη μοίρα, πολύανθε θεά.

Ω Γαία θεά, ήλθαμε να σ΄ ευχαριστήσουμε,
δια την φιλοξενία που προσφέρεις στο σώμα της/του  .........

Απ' εδώ και πέρα η μνήμη του νεκρού τελείται την ημέρα των γενεθλίων του κάθε χρόνο.


ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τις προσφορές της κήδευσης και των υπολοίπων τελετών τιμής δεν τις καταναλώνουμε.                                                                                                                                       ΠΗΓΗ