ΤΗΣ AΝΝΑΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖH
(arampatzi@paragogi.net)
Σημαντικά οικονομικά οφέλη φέρνει η καλλιέργεια φραγκοσυκιάς στην Ελλάδα. Η παραγωγή στη χώρα είναι μηδενική, αλλά, όπως φαίνεται, αποτελεί ιδανική λύση για φτωχά εδάφη, με ελάχιστη φροντίδα. Σε διάστημα τριετίας η υπό σύσταση ομάδα παραγωγών προσδοκά έσοδα 2.000 ευρώ ανά στρέμμα, με τις χαμηλότερες τιμές καρπού στο 1 ευρώ.
Υψηλά έσοδα με μικρή φροντίδα υπόσχεται στην Ελλάδα η φραγκοσυκιά, ένα φυτό που μας ήρθε από το Μεξικό. Συστηματική καλλιέργεια φραγκοσυκιάς στη χώρα ακόμα δεν υπάρχει, τη βλέπουμε αυτοφυή, κυρίως στην άκρη του δρόμου στις νότιες περιοχές της χώρας. Ωστόσο, όλα δείχνουν πως μπορεί να αποτελέσει καλή λύση για τα φτωχά εδάφη της χώρας που δεν έχουν πολύ νερό. Μάλιστα, ανήκει στις προωθούμενες καλλιέργειες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Ο κ. Γιώργος Αλεβίζος βάσισε το καλλιεργητικό του εγχείρημα σε αυτό το μεξικάνικο φυτό, που εν τέλει το... έκανε ελληνικό. Στο φυτώριό του στο Μαυρομάτι Μεσσηνίας πειραματιζόταν επί δέκα χρόνια στα φυτά, σε τέσσερις ποικιλίες της φραγκοσυκιάς. Με 20 στρέμματα στο φυτώριο και πειραματικά στρέμματα σπαρμένα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, πλέον όλα τους τα φυτά έχουν εγκλιματιστεί στο ελληνικό περιβάλλον.
Το φυτό
Ως φυτό ανήκει στην κατηγορία των ζιζανίων. Σύμφωνα με τον κ. Αλεβίζο, αυτό είναι που «τρέλανε» τους επιστήμονες. Όπως λέει χαρακτηριστικά στην «Παραγωγή», «για χρόνια είχαν οι επιστήμονες τη φραγκοσυκιά στην πόρτα τους και δεν ήξεραν τι να την κάνουν, τι ιδιότητες έχει». Η φραγκοσυκιά είναι φυτό που απαιτεί θερμοκρασίες πάνω από 0 και 6 Κελσίου για βέλτιστη ανάπτυξη. Δεν «αγαπά» τις θερμοκρασίες υπό του μηδενός για παρατεταμένο χρονικό διάστημα και είναι ευπροσάρμοστη στις διαφορετικές συνθήκες εδάφους. Τα κατάλληλα εδάφη για καλλιέργεια είναι τα ελαφρά και τα χονδροειδή χωρίς υπεράρδρευση. Το ύψος και ο τόπος που προτείνεται είναι 150 έως 750 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Δίνει παραγωγή για 80 χρόνια και δεν έχει εχθρούς. «Τους εχθρούς του, δύο έντομα, τα άφησε πίσω στο Μεξικό, δεν υπάρχουν εδώ» σημειώνει ο κ. Αλεβίζος, προσθέτοντας πως χρειάζεται σωστή καλλιεργητική τεχνική και πολύ φως.
Οι αποδόσεις και οι τιμές
Συγκομιδή υπάρχει ένα χρόνο μετά τη φύτευση και εξαρτάται από πότε επιλέγει κανείς να φυτεύσει. Μάλιστα, χρησιμοποιείται και η τεχνική της scozzolatura, της κοπής των πρώτων ανθισμένων λουλουδιών για να πάρουν και δεύτερη άνθιση. Πραγματοποιείται το Μάιο-Ιούνιο, με στόχο τη δεύτερη άνθιση το φθινόπωρο με φρούτα μεγαλύτερα και πιο σαρκώδη, με λιγότερα κουκούτσια. Η παραγωγή της δεύτερης άνθισης έχει ανάγκη από άρδευση. Στις αρδευόμενες καλλιέργειες μπορούμε να πάρουμε απόδοση 2-5 τόνους το στρέμμα. Μετά τη συγκομιδή οι καρποί μπορούν να αποθηκευτούν για 2-3 μήνες στους 6 βαθμούς Κελσίου. Τον πρώτο χρόνο οι αποδόσεις ανέρχονται στα 500 κιλά ανά στρέμμα, για να φτάσει τους 2 τόνους το δεύτερο χρόνο. Σύμφωνα με τον κ. Αλεβίζο, από το δεύτερο έτος και έπειτα τα κιλά αυξάνονται κατά 15% ετησίως.
Όσο για τις τιμές καρπού, την περίοδο Μαΐου-Απριλίου μπορεί να «πιάσει» τα 5 ευρώ ανά κιλό, αν και δύσκολα έχουν καρπούς τον Απρίλιο τα κτήματα. Από τον Ιανουάριο μέχρι το Μάρτιο οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ 2-4 ευρώ το κιλό. Η χαμηλότερη τιμή που μπορεί να φτάσει είναι το 1 ευρώ, και για τον κ. Αλεβίζο μια τιμή ανάμεσα σε 1 με 3 ευρώ είναι πολύ καλή. Στα σουπερμάρκετ ο καρπός έχει υψηλή τιμή. Στην Αυστρία πωλείται προς 18 ευρώ το κιλό και στην Αγγλία προς 14 ευρώ. Στην Ελλάδα ξεπερνά τα 5-6 ευρώ ανά κιλό.
Οι δυνατότητες του καρπού
Οι δυνατότητες του καρπού είναι πολλές. Ξεκινούν από τρόφιμο, τσάι, γίνεται μαρμελάδα, γλυκό του κουταλιού, τουρσί, ρακή, ενώ παραδοσιακά χρησιμοποιείται για τη θεραπεία πολλών ασθενειών αλλά και επιφανειακών τραυμάτων. Φαρμακευτικές εταιρείες δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να προστατέψει το ανοσοποιητικό σύστημα και την πρόληψη οξειδωτικού στρες, δρώντας ως συλλέκτης ελεύθερων ριζών. Η αντιοξειδωτική δράση προστατεύει τα όργανα και τα κύτταρα. Επιπλέον, το φραγκόσυκο μπορεί να μειώσει την LDL (χαμηλής πυκνότητας λιπο-πρωτεΐνη) σε χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης, κάτι που βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Το φραγκόσυκο ως φάρμακο κατά του διαβήτη έχει παρατηρηθεί σε κλινικές μελέτες ότι βοηθάει στη σταθεροποίηση των επιπέδων του σακχάρου και είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2.
Ως ζωοτροφή, η φραγκοσυκιά έχει συγκριτικό πλεονέκτημα την αποτελεσματικότητά της στη μετατροπή του νερού σε ξηρά ύλη, κι έτσι είναι εύπεπτη ενέργεια. «Αν και είναι κάτι το δαπανηρό, ένα τέτοιο εγχείρημα θα μπορούσε ακόμη και να μειώσει την τιμή του γάλακτος» λέει ο κ. Αλεβίζος. Όσο για τη χρήση φραγκοσυκιάς για βιομάζα και βιοαέριο, θεωρεί πως «μάλλον εκεί θα οδηγηθούμε». Ένα στρέμμα φραγκόσυκων παράγει 43.200 μ.3 βιοαερίου.
Το κόστος
Αναλύοντας το κόστος, ο κ. Αλεβίζος σημειώνει πως ο ίδιος θα σύστηνε σε κάποιον να ξεκινήσει ακόμα και με 250 στρέμματα. Στο φυτώριο δίνουν προς 5 ευρώ ένα φυτό-μόσχευμα διετίας. Το γονιμοποιούν εκεί για να έχει άμεση ανάπτυξη, ενώ, αν συμβεί κάτι, το αντικαθιστούν. Το μέγιστο αριθμό φυτών που μπορεί να μπει σε 1 στρέμμα, σε μεγάλη πυκνότητα, τον ορίζει στα 200 φυτά ανά στρέμμα. Φυσικά, θα πρέπει να γίνει ανάλυση εδάφους και λίπανση. Το μάζεμα γίνεται με το χέρι, αλλά γι’ αυτό ο καλλιεργητής θα… ανησυχήσει σε ένα χρόνο από τη φύτευση. «Στην ουσία, το φυτεύεις και γυρνάς σε ένα χρόνο να το δεις, το μόνο που θα χρειαστεί είναι ξεχορτάριασμα» υπογραμμίζει ο κ. Αλεβίζος.
Η ομάδα παραγωγών
Στα σκαριά είναι και η ομάδα παραγωγών. Μέχρι τώρα έχουν συγκεντρωθεί 45 άτομα από πολλές περιοχές της Ελλάδας με 100 στρέμματα. Έχουν φυτέψει περί το 20%, ενώ οι υπόλοιποι έκλεισαν για το Μάιο. Θα βάλουν παραγωγή φυτωρίου, και επόμενος στόχος τους είναι τα 2.000 στρέμματα. Μάλιστα, θα εφαρμόσουν πειραματικά τη συγκαλλιέργεια με αρωματικά φυτά για να αποφύγουν την εμφάνιση ζιζανίων, επιτυγχάνοντας παράλληλα το κέρδος και από μια άλλη καλλιέργεια. Περιμένουν παραγωγή από το 2014 περίπου 200 τόνων και από το 2015 και έπειτα πάνω από 500 τόνους. Σε διάστημα τριετίας προσδοκούν έσοδα 2.000 ευρώ ανά στρέμμα, με τις χαμηλότερες τιμές καρπού στο 1 ευρώ. Ανάλογα με την παραγωγή, θα αναζητήσουν και συμφωνίες για τη διάθεση του καρπού. Για παράδειγμα, αναμένουν καλή ανταπόκριση από την Κεντρική Αγορά Αθηνών, με δεδομένο ότι η Ελλάδα εισάγει 5.000 τόνους το χρόνο.
Φυσικά, δεν αποκλείουν και τις αγορές του εξωτερικού. Ο ίδιος ο κ. Αλεβίζος θεωρεί καλή προοπτική την καλλιέργεια για έλαιο φραγκόσυκου. Πολλοί το χαρακτηρίζουν «θαυματουργό», λόγω των ιδιοτήτων του. Για να παραχθεί 1 λίτρο λαδιού χρειάζεται ένας τόνος φραγκόσυκου. Το έλαιο πωλείται προς 1.000 ευρώ το λίτρο.
Το φυτό και η ιστορία του
Η φραγκοσυκιά είναι φυτό χυμώδες, δέντρο που φτάνει τα 3-5 μέτρα ύψος. Αποτελείται από cladodes πεπλατυσμένα με σχήμα οβάλ και μήκος 30-40 εκατοστά. Πλάτος 15-25 εκ. και πάχος 1,5-3 εκ. Το ριζικό σύστημα είναι ρηχό και δεν υπερβαίνει τα 30 εκ. σε βάθος, ενώ φτάνει σε αρκετό μήκος. Ο καρπός είναι σαρκώδης με πολλούς σπόρους, το βάρος του οποίου μπορεί να κυμαίνεται από 150-400 γραμμ. Το χρώμα είναι διαφορετικό, ανάλογα με την ποικιλία.
Το επιστημονικό όνομα του φυτού είναι οπούντια, έτσι το ονόμασε ο βιολόγος Λιναίος – βέβαια, Οπούντια Λοκρίδα ήταν στην αρχαιότητα η περιοχή της σημερινής Αταλάντης. Ο Θεόφραστος στην ιστορία των φυτών κάνει λόγο για ένα δέντρο παραπλήσιο με την ινδική συκή, που βγάζει ρίζες από τα φύλλα του και βρίσκεται κοντά στην Οπούντια (όπους=πόλη των σύκων). Είναι ένα φυτό succulent της οικογενείας cactaceae.
Το φραγκόσυκο έφτασε στην Ευρώπη γύρω στο 1493 και η πρώτη λεπτομερής περιγραφή έγινε το 1535 από τον Ισπανό Conzalo Fernandez de Oviedo Valdes.
(arampatzi@paragogi.net)
Σημαντικά οικονομικά οφέλη φέρνει η καλλιέργεια φραγκοσυκιάς στην Ελλάδα. Η παραγωγή στη χώρα είναι μηδενική, αλλά, όπως φαίνεται, αποτελεί ιδανική λύση για φτωχά εδάφη, με ελάχιστη φροντίδα. Σε διάστημα τριετίας η υπό σύσταση ομάδα παραγωγών προσδοκά έσοδα 2.000 ευρώ ανά στρέμμα, με τις χαμηλότερες τιμές καρπού στο 1 ευρώ.
Υψηλά έσοδα με μικρή φροντίδα υπόσχεται στην Ελλάδα η φραγκοσυκιά, ένα φυτό που μας ήρθε από το Μεξικό. Συστηματική καλλιέργεια φραγκοσυκιάς στη χώρα ακόμα δεν υπάρχει, τη βλέπουμε αυτοφυή, κυρίως στην άκρη του δρόμου στις νότιες περιοχές της χώρας. Ωστόσο, όλα δείχνουν πως μπορεί να αποτελέσει καλή λύση για τα φτωχά εδάφη της χώρας που δεν έχουν πολύ νερό. Μάλιστα, ανήκει στις προωθούμενες καλλιέργειες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Ο κ. Γιώργος Αλεβίζος βάσισε το καλλιεργητικό του εγχείρημα σε αυτό το μεξικάνικο φυτό, που εν τέλει το... έκανε ελληνικό. Στο φυτώριό του στο Μαυρομάτι Μεσσηνίας πειραματιζόταν επί δέκα χρόνια στα φυτά, σε τέσσερις ποικιλίες της φραγκοσυκιάς. Με 20 στρέμματα στο φυτώριο και πειραματικά στρέμματα σπαρμένα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, πλέον όλα τους τα φυτά έχουν εγκλιματιστεί στο ελληνικό περιβάλλον.
Το φυτό
Ως φυτό ανήκει στην κατηγορία των ζιζανίων. Σύμφωνα με τον κ. Αλεβίζο, αυτό είναι που «τρέλανε» τους επιστήμονες. Όπως λέει χαρακτηριστικά στην «Παραγωγή», «για χρόνια είχαν οι επιστήμονες τη φραγκοσυκιά στην πόρτα τους και δεν ήξεραν τι να την κάνουν, τι ιδιότητες έχει». Η φραγκοσυκιά είναι φυτό που απαιτεί θερμοκρασίες πάνω από 0 και 6 Κελσίου για βέλτιστη ανάπτυξη. Δεν «αγαπά» τις θερμοκρασίες υπό του μηδενός για παρατεταμένο χρονικό διάστημα και είναι ευπροσάρμοστη στις διαφορετικές συνθήκες εδάφους. Τα κατάλληλα εδάφη για καλλιέργεια είναι τα ελαφρά και τα χονδροειδή χωρίς υπεράρδρευση. Το ύψος και ο τόπος που προτείνεται είναι 150 έως 750 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Δίνει παραγωγή για 80 χρόνια και δεν έχει εχθρούς. «Τους εχθρούς του, δύο έντομα, τα άφησε πίσω στο Μεξικό, δεν υπάρχουν εδώ» σημειώνει ο κ. Αλεβίζος, προσθέτοντας πως χρειάζεται σωστή καλλιεργητική τεχνική και πολύ φως.
Οι αποδόσεις και οι τιμές
Συγκομιδή υπάρχει ένα χρόνο μετά τη φύτευση και εξαρτάται από πότε επιλέγει κανείς να φυτεύσει. Μάλιστα, χρησιμοποιείται και η τεχνική της scozzolatura, της κοπής των πρώτων ανθισμένων λουλουδιών για να πάρουν και δεύτερη άνθιση. Πραγματοποιείται το Μάιο-Ιούνιο, με στόχο τη δεύτερη άνθιση το φθινόπωρο με φρούτα μεγαλύτερα και πιο σαρκώδη, με λιγότερα κουκούτσια. Η παραγωγή της δεύτερης άνθισης έχει ανάγκη από άρδευση. Στις αρδευόμενες καλλιέργειες μπορούμε να πάρουμε απόδοση 2-5 τόνους το στρέμμα. Μετά τη συγκομιδή οι καρποί μπορούν να αποθηκευτούν για 2-3 μήνες στους 6 βαθμούς Κελσίου. Τον πρώτο χρόνο οι αποδόσεις ανέρχονται στα 500 κιλά ανά στρέμμα, για να φτάσει τους 2 τόνους το δεύτερο χρόνο. Σύμφωνα με τον κ. Αλεβίζο, από το δεύτερο έτος και έπειτα τα κιλά αυξάνονται κατά 15% ετησίως.
Όσο για τις τιμές καρπού, την περίοδο Μαΐου-Απριλίου μπορεί να «πιάσει» τα 5 ευρώ ανά κιλό, αν και δύσκολα έχουν καρπούς τον Απρίλιο τα κτήματα. Από τον Ιανουάριο μέχρι το Μάρτιο οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ 2-4 ευρώ το κιλό. Η χαμηλότερη τιμή που μπορεί να φτάσει είναι το 1 ευρώ, και για τον κ. Αλεβίζο μια τιμή ανάμεσα σε 1 με 3 ευρώ είναι πολύ καλή. Στα σουπερμάρκετ ο καρπός έχει υψηλή τιμή. Στην Αυστρία πωλείται προς 18 ευρώ το κιλό και στην Αγγλία προς 14 ευρώ. Στην Ελλάδα ξεπερνά τα 5-6 ευρώ ανά κιλό.
Οι δυνατότητες του καρπού
Οι δυνατότητες του καρπού είναι πολλές. Ξεκινούν από τρόφιμο, τσάι, γίνεται μαρμελάδα, γλυκό του κουταλιού, τουρσί, ρακή, ενώ παραδοσιακά χρησιμοποιείται για τη θεραπεία πολλών ασθενειών αλλά και επιφανειακών τραυμάτων. Φαρμακευτικές εταιρείες δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να προστατέψει το ανοσοποιητικό σύστημα και την πρόληψη οξειδωτικού στρες, δρώντας ως συλλέκτης ελεύθερων ριζών. Η αντιοξειδωτική δράση προστατεύει τα όργανα και τα κύτταρα. Επιπλέον, το φραγκόσυκο μπορεί να μειώσει την LDL (χαμηλής πυκνότητας λιπο-πρωτεΐνη) σε χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης, κάτι που βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Το φραγκόσυκο ως φάρμακο κατά του διαβήτη έχει παρατηρηθεί σε κλινικές μελέτες ότι βοηθάει στη σταθεροποίηση των επιπέδων του σακχάρου και είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2.
Ως ζωοτροφή, η φραγκοσυκιά έχει συγκριτικό πλεονέκτημα την αποτελεσματικότητά της στη μετατροπή του νερού σε ξηρά ύλη, κι έτσι είναι εύπεπτη ενέργεια. «Αν και είναι κάτι το δαπανηρό, ένα τέτοιο εγχείρημα θα μπορούσε ακόμη και να μειώσει την τιμή του γάλακτος» λέει ο κ. Αλεβίζος. Όσο για τη χρήση φραγκοσυκιάς για βιομάζα και βιοαέριο, θεωρεί πως «μάλλον εκεί θα οδηγηθούμε». Ένα στρέμμα φραγκόσυκων παράγει 43.200 μ.3 βιοαερίου.
Το κόστος
Αναλύοντας το κόστος, ο κ. Αλεβίζος σημειώνει πως ο ίδιος θα σύστηνε σε κάποιον να ξεκινήσει ακόμα και με 250 στρέμματα. Στο φυτώριο δίνουν προς 5 ευρώ ένα φυτό-μόσχευμα διετίας. Το γονιμοποιούν εκεί για να έχει άμεση ανάπτυξη, ενώ, αν συμβεί κάτι, το αντικαθιστούν. Το μέγιστο αριθμό φυτών που μπορεί να μπει σε 1 στρέμμα, σε μεγάλη πυκνότητα, τον ορίζει στα 200 φυτά ανά στρέμμα. Φυσικά, θα πρέπει να γίνει ανάλυση εδάφους και λίπανση. Το μάζεμα γίνεται με το χέρι, αλλά γι’ αυτό ο καλλιεργητής θα… ανησυχήσει σε ένα χρόνο από τη φύτευση. «Στην ουσία, το φυτεύεις και γυρνάς σε ένα χρόνο να το δεις, το μόνο που θα χρειαστεί είναι ξεχορτάριασμα» υπογραμμίζει ο κ. Αλεβίζος.
Η ομάδα παραγωγών
Στα σκαριά είναι και η ομάδα παραγωγών. Μέχρι τώρα έχουν συγκεντρωθεί 45 άτομα από πολλές περιοχές της Ελλάδας με 100 στρέμματα. Έχουν φυτέψει περί το 20%, ενώ οι υπόλοιποι έκλεισαν για το Μάιο. Θα βάλουν παραγωγή φυτωρίου, και επόμενος στόχος τους είναι τα 2.000 στρέμματα. Μάλιστα, θα εφαρμόσουν πειραματικά τη συγκαλλιέργεια με αρωματικά φυτά για να αποφύγουν την εμφάνιση ζιζανίων, επιτυγχάνοντας παράλληλα το κέρδος και από μια άλλη καλλιέργεια. Περιμένουν παραγωγή από το 2014 περίπου 200 τόνων και από το 2015 και έπειτα πάνω από 500 τόνους. Σε διάστημα τριετίας προσδοκούν έσοδα 2.000 ευρώ ανά στρέμμα, με τις χαμηλότερες τιμές καρπού στο 1 ευρώ. Ανάλογα με την παραγωγή, θα αναζητήσουν και συμφωνίες για τη διάθεση του καρπού. Για παράδειγμα, αναμένουν καλή ανταπόκριση από την Κεντρική Αγορά Αθηνών, με δεδομένο ότι η Ελλάδα εισάγει 5.000 τόνους το χρόνο.
Φυσικά, δεν αποκλείουν και τις αγορές του εξωτερικού. Ο ίδιος ο κ. Αλεβίζος θεωρεί καλή προοπτική την καλλιέργεια για έλαιο φραγκόσυκου. Πολλοί το χαρακτηρίζουν «θαυματουργό», λόγω των ιδιοτήτων του. Για να παραχθεί 1 λίτρο λαδιού χρειάζεται ένας τόνος φραγκόσυκου. Το έλαιο πωλείται προς 1.000 ευρώ το λίτρο.
Το φυτό και η ιστορία του
Η φραγκοσυκιά είναι φυτό χυμώδες, δέντρο που φτάνει τα 3-5 μέτρα ύψος. Αποτελείται από cladodes πεπλατυσμένα με σχήμα οβάλ και μήκος 30-40 εκατοστά. Πλάτος 15-25 εκ. και πάχος 1,5-3 εκ. Το ριζικό σύστημα είναι ρηχό και δεν υπερβαίνει τα 30 εκ. σε βάθος, ενώ φτάνει σε αρκετό μήκος. Ο καρπός είναι σαρκώδης με πολλούς σπόρους, το βάρος του οποίου μπορεί να κυμαίνεται από 150-400 γραμμ. Το χρώμα είναι διαφορετικό, ανάλογα με την ποικιλία.
Το επιστημονικό όνομα του φυτού είναι οπούντια, έτσι το ονόμασε ο βιολόγος Λιναίος – βέβαια, Οπούντια Λοκρίδα ήταν στην αρχαιότητα η περιοχή της σημερινής Αταλάντης. Ο Θεόφραστος στην ιστορία των φυτών κάνει λόγο για ένα δέντρο παραπλήσιο με την ινδική συκή, που βγάζει ρίζες από τα φύλλα του και βρίσκεται κοντά στην Οπούντια (όπους=πόλη των σύκων). Είναι ένα φυτό succulent της οικογενείας cactaceae.
Το φραγκόσυκο έφτασε στην Ευρώπη γύρω στο 1493 και η πρώτη λεπτομερής περιγραφή έγινε το 1535 από τον Ισπανό Conzalo Fernandez de Oviedo Valdes.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου