Μία αιματηρή πορεία του Ε.Λ.Α.Σ. (Πύργος, Καλαμάτα, Μελιγαλάς…)

Οι αναρχικοί ξεσκίζουν τους ανθέλληνες κομμουνιστές

 

Είναι γνωστή η πορεία της αριστεράς και ιδιαίτερα της κομμουνιστικής κατά την διάρκεια της κατοχής αλλά και μετά από αυτήν. Έχουμε ήδη αναφερθεί στα «Δεκεμβριανά» σε προηγούμενο φύλλο της ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ (φύλλο 78). Είναι αναμφισβήτητο γεγονός πως κάθε πλευρά τής αριστεράς είναι εξουσιαστική. Αυτό, είναι σημαντικό να μη μας διαφεύγει. Επειδή η πρισματική εικόνα, πολλές φορές, καλλιεργεί ψευδαισθήσεις και με δεδομένο πως αριστερά και βία αποδίδονται συνήθως με μια λέξη που ακούει στο όνομα ΚΚΕ, καλό είναι να λαμβάνεται υπ’ όψιν πως η άσκηση της εξουσιαστικής βίας έχει κι αυτή πολλές όψεις, από την άμεση έως και τις πλέον συγκεκαλυμμένες εκδηλώσεις της. Το αν σε πολλές περιπτώσεις η πρωτοκαθεδρία της άμεσης εξουσιαστικής βίας (κυρίως) παραχωρήθηκε στο ΚΚΕ δεν απαλλάσσει από την συνευθύνη τις υπόλοιπες πλευρές και φορείς της αριστεράς, που όχι μόνο ανέχτηκαν αλλά και ενθάρρυναν, με τον ιδιαίτερο τρόπο τους κάθε φορά, την εγκληματική του δραστηριότητα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά συγκροτούσαν μαζί του και μέτωπα.

Δεν έχει σημασία αν κατά το αρχικό διάστημα της περιόδου στην οποία αναφερόμαστε ο αριθμός ή η κοινωνική επιρροή της αριστεράς γενικότερα ήταν περιορισμένη. Σημασία έχει η μεθοδολογία και το ιδεολογικό-πολιτικό της περιεχόμενο, που έδωσε στην τετραετία της κατοχής την δυνατότητα να εκφραστεί το εγκληματικό της πρόσωπο δια μέσου της κομμουνιστικής της εκδοχής. Άλλωστε, στο ΕΑΜ δεν συμμετείχαν μόνο κομμουνιστές, αλλά και πολλοί αριστεροί. Θύτες και θύματα (π.χ. τροτσκιστές και διαφωνούντες με το ΚΚΕ που καταδιώχτηκαν ή δολοφονήθηκαν απ’ αυτό) ανήκαν και ανήκουν στην ίδια εξουσιαστική συνομοταξία. Οι όποιες φωτεινές, πράγματι, εξαιρέσεις (Στίνας) επιβεβαιώνουν δυστυχώς τον κανόνα.

Στην απέναντι πλευρά ήταν οι εθνικόφρονες, οι κάθε είδους απόχρωσης δημοκράτες, οι απολυταρχικοί, οι δικτάτορες κ.λπ., το άλλο πρόσωπο της εξουσίας

Όσο περισσότερο προσεγγίζει κάποιος την μία ή την άλλη πλευρά, τόσο αλλοτριώνεται από τις εξουσιαστικές απόψεις, διαβρώνεται από τη μεθοδολογία τους και βουλιάζει στο τέλμα του κρατισμού και της κυριαρχίας.

Αυτές οι επισημάνσεις έχουν μεγάλη σημασία για εμάς τους αναρχικούς.

Εάν θέλουμε πραγματικά να διατηρήσουμε την πηγαία και πρωτογενή ουσία της απελευθερωτικής σκέψης και του ήθους που πηγάζει από την αναρχική θεώρηση και στάση ζωής και αγώνα, οφείλουμε να προβάλλουμε την αλήθεια, σε κάθε πτυχή του ιστορικού και κοινωνικού γίγνεσθαι. Να παραμένουμε πολέμιοι κάθε εξουσίας και γι’ αυτό το λόγο να μην ανήκουμε και να μην εντασσόμαστε σε κανένα στρατόπεδο και σε κανένα κίνημα.

Ας στέλνουν τα αναθήματα από τις «νίκες» τους οι κάθε είδους τύραννοι. Είναι τιμή μας, ως αναρχικών, η μη υποταγή μας στο ψέμα και τη μισαλλοδοξία. Είναι τιμή μας να μην ακολουθούμε την κάθε κινηματική σημαία, που προσκαλεί στην υποταγή και στην αποδοχή των κελευσμάτων τής κάθε είδους αριστερής ή αριστερόφρονης συμμαχίας, όπου η αφομοίωση απ’ αυτήν επιτρέπει μόνο ψευδαισθήσεις διαφορετικότητας. Είναι μέσα στη θέση που επιλέξαμε ως αναρχικοί να είμαστε πολέμιοι του κάθε εξουσιαστικού εγκλήματος. Άλλωστε, η αναρχία δεν έχει σχέση με κανενός είδους αριστερά ή δεξιά.

Έτσι, δεν σιωπούμε και δεν ανεχόμαστε τις εξοργιστικές, μισαλλόδοξες, εξουσιαστικές στάσεις και πρακτικές και ως εκ τούτου ανταγωνιστικές προς την ανθρώπινη υπόσταση και την προσπάθεια για ένα κόσμο ελεύθερο και ανεξούσιο. Δεν ταιριάζει στους αναρχικούς η υιοθέτηση του «θριαμβευτικού» συνθήματος ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΜΕΛΙΓΑΛΑΣ, αλλά και κάθε παρόμοιας λογικής που θριαμβολογεί για δολοφονίες, βιασμούς, σφαγές ανυπεράσπιστων ανθρώπων και δολοφονίες αιχμαλώτων.

Αναφερόμαστε, εν προκειμένω, σε μία από τις πλέον σκοτεινές στιγμές της κατοχικής περιόδου που αρχίζει τυπικά στις 18 Ιουνίου του 1943, όπου με τον νόμο 260/1943 συστήνονται τα τάγματα ασφαλείας με σκοπό να βοηθήσουν τα γερμανικά στρατεύματα για την τήρηση της τάξης αλλά και απέναντι στον ΕΛΑΣ. Ένα μήνα μετά η Ιταλία οδεύει προς την συνθηκολόγηση. Η βοήθεια που προσέφεραν τα τάγματα της κυβέρνησης Ράλλη, ήταν πράγματι μεγάλη λόγω και της τοπικής γνώσης και των προσώπων. Ο ισχυρισμός των υποστηρικτών των ταγμάτων ασφαλείας είναι πως με την συγκρότηση τους προετοιμαζόταν το έδαφος για την παράδοση της εξουσίας στη νόμιμη εθνική κυβέρνηση, μετά την αναμενόμενη κατάρρευση του Άξονα.

Σαφώς και αυτός ο ισχυρισμός δεν είναι ψέμα, αν ληφθεί υπ’ όψιν πως η κυριαρχία του ΕΛΑΣ ήταν δεδομένη, αλλά και από το ότι μετά την αποχώρηση των γερμανών από τις μεγάλες πόλεις της Πελοποννήσου (Πύργο, Καλαμάτα, κ.λπ.) τα τάγματα ασφαλείας στις περισσότερες περιπτώσεις αρνήθηκαν να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ, αν και είχαν περικυκλωθεί, υποστηρίζοντας πως θα παραδοθούν με τον οπλισμό τους στη νόμιμη κυβέρνηση.

Είναι, επίσης, γεγονός πως σε πολλές περιπτώσεις τα τάγματα ασφαλείας έδρασαν μαζί με τις δυνάμεις κατοχής εναντίον των ΕΛΑΣιτών, όπως και το ότι δεν είναι λίγες οι φορές όπου ξεπέρασαν σε ζήλο τους γερμανούς κατακτητές, ως προς την εφαρμογή αντιποίνων.

Σαν αποτέλεσμα της δράσης των Ταγμάτων Ασφαλείας «που ήταν πολύ σοβαρή και τα τμήματα του ΕΛΑΣ πιέζονταν σκληρά από την συνδυασμένη ενέργεια γερμανών και ταγματασφαλιτών»[1] στέλνεται στην Πελοπόννησο ο Βελουχιώτης στα τέλη Απριλίου του 1944.

Αυτή η αποστολή είχε σαν αποτέλεσμα τα πλέον αιματηρά συμβάντα του τελευταίου μήνα της γερμανικής κατοχής, στα οποία την πρώτη θέση έχουν αυτά του Μελιγαλά.

Ας δούμε πιο συγκεκριμένα πως κύλησαν τα γεγονότα.

Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν το Μελιγαλά στις 4-9-1944 και την Καλαμάτα την επομένη. Στις 8 Σεπτεμβρίου ο ΕΛΑΣ αφού περικυκλώνει τον Πύργο εξαπολύει επίθεση, μετά από την άρνηση τού εκεί Τάγματος Ασφαλείας, που βρισκόταν υπό την Διοίκηση του ταγματάρχη Κοκκώνη, να παραδοθεί. Στις μάχες που ακολούθησαν ο Κοκκώνης σκοτώνεται, αλλά οι ταγματασφαλίτες συνεχίζουν να μάχονται για 48 ολόκληρες ώρες. Γύρω στους 250 κατόρθωσαν να διαφύγουν και να φτάσουν στην Πάτρα, ενώ περίπου 120 σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν.

Ταυτόχρονα, στις 9 Σεπτεμβρίου 1944, ο ΕΛΑΣ πραγματοποίησε επίθεση στην Καλαμάτα και την κατέλαβε, μετά από ολοήμερη μάχη με τον εκεί λόχο ασφαλείας και τη χωροφυλακή. Κατά τις μάχες σκοτώθηκε ο διοικητής του 9ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Ι. Σέρβος. Της κατάληψης επακολούθησαν συλλήψεις και δολοφονίες.[2]

Οι ταγματασφαλίτες υποχώρησαν προς τους Γαργαλιάνους και προς τον Μελιγαλά, που θεωρούνταν ισχυρό σημείο στηρίγματος τους, αφού τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς είχαν αντιμετωπίσει με επιτυχία τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, που επιχείρησαν να τον εκπορθήσουν.[3]

Οι αποχωρήσαντες αποτελούνταν από ταγματασφαλίτες αλλά και άμαχο πληθυσμό της Καλαμάτας. Ο αριθμός των κατοίκων του Μελιγαλά έφθανε τις 3.000. Μετά, όμως, από την προσέλευση όσων έφυγαν από την Καλαμάτα και τις γύρω περιοχές, οι εκτιμήσεις ανεβάζουν σε τριπλάσιο τον αριθμό όσων βρίσκονταν εκεί κατά τη διάρκεια της εφόδου των ΕΛΑΣιτών. Είναι ένας, πράγματι μεγάλος αριθμός, ο οποίος δικαιολογεί τις διάφορες μαρτυρίες, που δημιουργούν σύγχυση σε σχέση με τον πραγματικό αριθμό των θυμάτων της σφαγής, που επακολούθησε μετά την εισβολή του ΕΛΑΣ στον Μελιγαλά, δίνοντας την ευκαιρία στους αριθμολάγνους συνηγόρους υπεράσπισης των σφαγών να «ανακαλύπτουν» αντιφάσεις και να «παίζουν» με τους αριθμούς προσπαθώντας να επικαλύψουν την ουσία, που είναι αυτή η απερίγραπτη σφαγή.

Μετά την Καλαμάτα οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ (8ο και 9ο Σύνταγμα) στράφηκαν στον Μελιγαλά τον οποίο και περικύκλωσαν. «Ακολούθησε τριήμερη μάχη αποτέλεσμα της οποίας ήταν να αλωθή η ισχυρότατη θέσις και να σφαγούν όλοι οι υπερασπισταί της. Αλλά και ο ΕΛΑΣ είχε πάνω από 100 νεκρούς».[4] Άλλες αναφορές ανεβάζουν ακόμα περισσότερο τον αριθμό των νεκρών ΕΛΑΣιτών (μεταξύ 120 και 200) και των τραυματιών, από τους οποίους αρκετοί πέθαναν μετά την μάχη, κάτι που είναι βέβαιο πως έπαιξε ρόλο στη εκδικητική μανία των κομμουνιστών.

Το τί επακολούθησε στη συνέχεια έχει περιγραφεί και επιβεβαιωθεί από πολλές πλευρές (ΕΑΜίτικες και μη) και συνεπώς είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί. Τραυματίες που βρίσκονταν στο νοσοκομείο καθώς και όλο το ιατρικό προσωπικό κατακρεουργούνται. Όσοι γλύτωσαν (γυναικόπαιδα και ταγματασφαλίτες) από το πρώτο κύμα εγκληματικής μανίας φυλακίστηκαν σε διάφορους χώρους. Γίνονται καταστροφές και λεηλασίες. Ταγματασφαλίτες και άμαχοι διατάσσονται με χωνιά να αφήσουν τα σπίτια τους ανοικτά και να συγκεντρωθούν σε δύο σημεία, στο Μπεζεστένι (την πανηγυρίστρα του Μελιγαλά) και στο κέντρο της πόλης.

Ντόπιοι αντάρτες του ΕΛΑΣ και πολιτοφύλακες του ΕΑΜ, πήραν αιχμάλωτους κατά ομάδες και τους μετέφεραν στα γύρω χωριά: Μερόπη, Σολάκιο, Ανθούσα, Νεοχώρι, Οιχαλία, Σκάλα, αλλά και μακρύτερα μέχρι τη Μεσσήνη, όπου και δολοφονήθηκαν μπροστά στους συγκεντρωμένους χωριανούς τους.

Ανάμεσα στους σκοτωμένους υπάρχουν δεκάδες πολυμελείς οικογένειες. Η οικογένεια Αλιφέρη από τα Τσουκαλέϊκα με 7 θύματα, Γρουσουζάκου από το Πεταλίδι με 7 θύματα, Κουτσίκου από τη Μικρομάνη με 8 θύματα, Μυλωνά από το Νεοχώρι με 9 θύματα μεταξύ 20 και 70 ετών, Σγουμπόπουλου από τη Μερόπη με 5 θύματα από 24 έως 85 ετών.

Σε 300 ανέρχονται οι σφαγιασθέντες κάτοικοι του Μελιγαλά. Αρκετές είναι οι οικογένειες και στο Μελιγαλά που έχασαν πάνω από ένα μέλος τους. Το Κοπανάκι είχε το λιγότερο 75 θύματα, το Διαβολίτσι 50, και τα μικρά χωριά Νεοχώρι και Μερόπη, 55 και 15 αντίστοιχα. Τουλάχιστον 60 χωριά και κωμοπόλεις της Άνω Μεσσηνίας είχαν πάνω από 10 θύματα.

Δέκα οκτώ άτομα που είχαν διαφύγει από τη κατειλημμένη Καλαμάτα, οδηγούνται πίσω και αφήνονται να λυντσαριστούν, στις 17 Σεπτεμβρίου. Τα πτώματα τους κρεμάστηκαν στην κεντρική πλατεία της πόλης.

Οι σφαγές διήρκεσαν τέσσερα εικοσιτετράωρα. Οι περιγραφές είναι ανατριχιαστικές. Οι σκοτωμένοι δεν ρίχτηκαν μόνο στην γνωστή «πηγάδα» αλλά και σε άλλα πηγάδια που υπήρχαν στην περιοχή.

Αυτοί που κατακρεουργήθηκαν δεν ήταν μόνο ταγματασφαλίτες αλλά και άμαχοι, τις εκτελέσεις δεν τις έκαναν αδέσποτα στοιχεία της περιοχής, αλλά αντάρτες με την έγκριση του Βελουχιώτη, οι φόνοι δεν ήταν τυχαίες αυτοδικίες, αλλά οργανωμένες εκτελέσεις.[5] Η σφαγή ήταν προμελετημένη όπως επιβεβαιώνουν στελέχη του ΕΑΜ Μεσσηνίας «…τόσον ο Άρης όσον και ο Κουλαμπάς έβαλαν πόστα τα στελέχη του ΕΛΑΣ γιατί δεν «εξετελέσθησαν όλοι επί τόπου, αλλά τους έπιασαν ζωντανούς. […] Ο Άρης και οι αντιπρόσωποι του κόμματος Κουλαμπάς και Ν. Μπελογιάννης είχαν πάρει την απόφασιν. Όλοι έπρεπε να εκτελεσθούν…».[6] Ο δε Βελουχιώτης όταν, μεταξύ των κρατουμένων, ανεγνώρισε τον χωροφύλακα Χαράλαμπο Κουτσόγιαννη από τη Στερεά Ελλάδα «…διέταξε έναν αντάρτη και τον πήρε…»

Η επίσημη λίστα καταγράφει 1.144 ονόματα, ενώ άλλες πηγές αναφέρουν ότι «Στον Μελιγαλά, 1.400 άντρες, γυναίκες και παιδιά και περίπου 50 αξιωματικοί των ΤΑ σφαγιάστηκαν».[7] Υπάρχουν ακόμα αναφορές που μιλούν για 1.700 ή για 2.000 και παραπάνω.

Είναι γεγονός πως η θέση ήταν ιδιαίτερα οχυρή και η κατάληψη της θα απαιτούσε χρόνο και πολλές επιχειρήσεις εκ μέρους του ΕΛΑΣ. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ρίχτηκαν στη μάχη εφεδρείες. Ως προς τον τρόπο με τον οποίο έγινε η κατάληψη της κωμόπολης υπάρχει μία εκδοχή πως έγινε κατόπιν προδοσίας. Αλλά στην προκειμένη περίπτωση αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία.

Οι αποτυχημένες προσπάθειες των κομμουνιστών να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα θα προκαλούσαν γέλια σε άλλες περιπτώσεις. Ας δούμε, λοιπόν, τι γράφει ένας απ’ αυτούς: «Αιχμάλωτοι στη φονική αυτή μάχη δεν ήταν δυνατόν να υπάρξουν. Οι ταγματασφαλίτες πετσοκόφτηκαν μαχόμενοι ως την τελευταία στιγμή από θέση σε θέση. Τα σώματά τους ρίχτηκαν με ανάθεμα για το αδικοχυμένο αίμα από τους βασανισμένους κατοίκους της περιοχής στην περιλάλητη πηγάδα».[8] Στην συνέχεια, ο ίδιος, κατεβάζει και τον αριθμό των σκοτωμένων ΕΛΑΣιτών σε 60 (στρογγυλά! Ούτε ένας παραπάνω, ούτε ένας παρακάτω, σύμφωνα με τις «μετρήσεις» του ανακοινωθέντος του ΕΛΑΣ που ανεβάζει τους νεκρούς του σε 60 και τους ταγματασφαλίτες σε 800.). «Κι ας είχε ο ΕΛΑΣ στη μάχη αυτή τις πιο πολλές απώλειες: 60 νεκρούς και 150 τραυματίες». Είναι φανερό πως στους 800 συμπεριλαμβάνονται και κάποιοι από τους σφαγιασθέντες μετά την κατάληψη του Μελιγαλά.

Η έλλειψη συμφωνίας ανάμεσα στους κομμουνιστές για τον τρόπο με τον οποίο αλώθηκε ο Μελιγαλάς είναι χαρακτηριστική: «Όταν όμως από το ύψωμα ακούγεται μια ριπή των ανταρτών προς τα μέσα, στο Μελιγαλά, αμέσως αρχίζουν να χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και ν’ ανεμίζουν στον αέρα κάτασπρα σεντόνια. Ο Μελιγαλάς έπεσε…».[9] Όπου, πάει περίπατο το «μαχόμενοι από θέση σε θέση». Αν, μάλιστα, ισχύει και το ότι απελευθερώθηκαν 200 ΕΑΜίτες που κρατούνταν αιχμάλωτοι (ενώ θα μπορούσαν να έχουν σφαγιασθεί από τους ταγματασφαλίτες), τότε η αγριότητα των ΕΛΑΣιτών, που συναγωνίστηκε και ξεπέρασε κατά πολύ αυτή των αντιπάλων τους, βρίσκεται σε ακόμα πιο απομακρυσμένο σημείο από αυτό της αντεκδίκησης ή των αντιποίνων.

Αν για τους κομμουνιστές τα όσα διαδραματίστηκαν είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από καταισχύνη, για δε τους εθνικόφρονες αφορμή για να επιδείξουν την αγριότητα των αντιπάλων τους (όπου προφανώς σ’ αυτή την περίπτωση υστέρησαν), όσοι μπορούν να αντιληφθούν την βαθύτερη ουσία αυτών των αποτρόπαιων καταστάσεων, διαπιστώνουν τι σημαίνει εξουσία, μανία για κυριαρχία, φανατισμός, ανελευθερία, απανθρωπιά.

Και φυσικά όλα αυτά έγιναν και πάλι χωρίς κάποιο ουσιαστικό αντίκρισμα, όπως π.χ. την κατάληψη της εξουσίας από τον ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Επειδή είναι γνωστό πως όλο αυτό το εγκληματικό όργιο βοήθησε στο να επιταχυνθεί και να εφαρμοσθεί η συμφωνία της Καζέρτας, την οποία το ΚΚΕ έκανε αποδεκτή χωρίς επιφύλαξη (εκτός από τον Δεσποτόπουλο, ο οποίος τελικά απέσυρε τις αντιρρήσεις του). Αλλά και οι προηγούμενες συμφωνίες ουσιαστικά αποδεχόντουσαν την ανασυγκρότηση του κράτους μέσα από την κυβέρνησης εθνικής ενότητας, στην οποία θα συμμετείχε το ΚΚΕ.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την συμφωνία της Καζέρτας, που τροποποιούσε το βρετανικό Σχέδιο «Μάνα», θα στέλνονταν έλληνες υπουργοί σε διάφορες «ευαίσθητες» περιοχές. Δινόταν προτεραιότητα στην Πελοπόννησο όπου θα στελνόταν εκπρόσωπος της κυβέρνησης μαζί με βρετανούς κομάντο, την δε Πάτρα θα καταλάμβαναν βρετανικά στρατεύματα. Ο ΕΛΑΣ θα τελούσε υπό τις άμεσες διαταγές του στρατηγού Σκόμπυ. Στην περιοχή (που ανήκε στον ΕΛΑΣ θα διοριζόταν στρατιωτικός διοικητής από το Γ.Σ. του ΕΛΑΣ τον οποίο θα ενέκρινε η ελληνική κυβέρνηση και θα ήταν κάτω από τις διαταγές του Σκόμπυ. Όπως γράφει ο Σαράφης είχε γίνει σαφές πως ο Βελουχιώτης δεν ήταν ανεκτός ως διοικητής. Η συμφωνία της Καζέρτας ήταν σαφής παράδοση των πόλεων χωρίς κάποιο αντάλλαγμα, παρά μόνο την επιβεβαίωση της συμμετοχής στην διαχείριση της εξουσίας.

Είναι λογικό να αναρωτηθεί κάποιος «για ποιο λόγο έγινε όλο αυτό το μακελειό;». Η απάντηση που δίνουν οι εθνικόφρονες είναι πως ο ΕΛΑΣ ήθελε να πάρει με πλάγιο τρόπο την εξουσία και να έχει στο χέρι την κυβέρνηση. Ισχυρίζονται, μάλιστα, πως αν δεν υπήρχε η αντίσταση των ταγμάτων ασφαλείας η επικράτηση τους ΕΛΑΣ θα ήταν ολοκληρωτική.

Τα πραγματικά, όμως, περιστατικά δεν αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Αν ο ισχυρισμός αυτός είναι αλήθεια τότε για ποιο λόγο το ΚΚΕ να υπογράψει την Συμφωνίας της Καζέρτας, όπου ο ΕΛΑΣ υπαγόταν άμεσα στην αγγλική διοίκηση; Δεν θα μπορούσε να αντιτάξει τις δυνάμεις του και να απαιτήσει αυτό που (υποτίθεται πως) επιδίωκε, αφού ήταν σίγουρο πως καμία δύναμη δεν μπορούσε να το σταματήσει εκείνη τη στιγμή; Κάτι τέτοιο δεν έγινε.

Επομένως, είναι προφανές πως το ΚΚΕ έδρασε ως κρατικός παράγων που ανταγωνίστηκε με τα τάγματα ασφαλείας στο κατά πόσον θα φανεί πιο υποτακτικός στους νόμιμους ιδιοκτήτες του κράτους. Έτσι παρέδωσε σαν καλό παιδί (στον εκπρόσωπο της ελληνικής κυβέρνησης και τους βρετανούς κομάντο) τις «κατακτήσεις» του.

Η προθυμία του ΕΛΑΣ στην εφαρμογή της Συμφωνίας υπήρξε άμεση. Η υποτακτικότητα του Βελουχιώτη στην αντιπροσωπεία της κυβέρνησης υπό τον Π. Κανελλόπουλο είναι χαρακτηριστική και θυμίζει το ρητό: Αρχηγού παρόντος πάσα αρχή παυσάτω! «Οφείλω να παραδεχθώ, ότι ο αδίστακτος εις αιματηράς πράξεις Άρης Βελουχιώτης εσταμάτησεν από της αφίξεώς μου εις την Πελοπόννησον (27 Σεπτεμβρίου 1944) και της συναντήσεώς μου μετ’ αυτού, τας εκτελέσεις και τας σφαγάς».[10]

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1944, ημέρα υπογραφής αυτής της Συμφωνίας ο ΕΛΑΣ είχε ήδη καταλάβει τους Γαργαλιάνους ακολουθώντας την ίδια διαδικασία σφαγών που είχε προηγηθεί στο Πύργο, την Καλαμάτα και τον Μελιγαλά. Οι τελευταίες «επιχειρήσεις» έγιναν στην Πύλο ένα περίπου εικοσιτετράωρο πριν από τον ερχομό του Π. Κανελλόπουλου (27 Σεπτεμβρίου) που συνέπεσε με την πολιορκία της Τρίπολης από τον ΕΛΑΣ.

Εκεί τα τάγματα ασφαλείας, που τελούσαν υπό την διοίκηση του συνταγματάρχη Διον. Παπαδόγκωνα, παραδόθηκαν τελικά στις 29 Σεπτεμβρίου σε αντιπροσωπεία της κυβέρνησης εθνικής ενότητας υπό τον Π. Κανελλόπουλο, παρουσία των Άγγλων και του ΕΛΑΣ (Τσικλητήρας και Παπαγεωργίου).

Αξιοσημείωτη πάντως είναι η δήλωση του Παπαδόγκωνα κατά την παράδοσή του: «Εύχομαι να φθάση η ημέρα της απολογίας μου δια να δηλώσω τις πταίει και πόσον κατεπατήθη ο έντιμος στρατιώτης Παπαδόγκωνας. Εξ όλων των σημείων, τολμώ να το είπω, από τους πολιτικούς και στρατιωτικούς κύκλους Αθηνών, Καΐρου και περί τον Βασιλέα είχομεν συνεχώς την ενθάρρυνσιν ότι η αποστολή μας είναι πατριωτική, να προβαίνομεν αδιστάκτως εις την εκτέλεσιν υψίστου πατριωτικού έργου εναντίον της απειλής του κομμουνισμού. Δεν μπορώ αυτήν την στιγμήν να αναφέρω και το όνομα του ατόμου, το οποίον υπήρξε σύνδεσμός μας. Κατά την στιγμήν της δίκης μου θα μιλήσω ανοικτά δια να μάθη ο κόσμος την αλήθειαν».[11] Όντας υπόλογος μεταφέρθηκε στην Αθήνα όπου κατά τα Δεκεμβριανά σκοτώθηκε από αδέσποτη(;) σφαίρα.

«[…] Η πολιορκία της Τριπόλεως κατόπιν διημέρου αγωνιώδους παρεμβάσεώς μου, ελύθη ομαλώς δια της παραδόσεως του ισχυρού υπό τον συνταγματάρχην Παπαδόγκωνα Τάγματος Ασφαλείας. Ο αρχηγός του Τάγματος και όλοι οι αξιωματικοί εστάλησαν, φέροντες τα ατομικά των όπλα.[…] Το βαρύ αιματηρόν επεισόδιον του Μυστρά, όπου είχε καταφύγει άλλο Τάγμα Ασφαλείας, εσημειώθη, αφού πλέον, απελευθερωθείσης της πρωτευούσης, κατηυθυνόμην ή και είχα φθάσει εις τας Αθήνας. Αφορμή άλλως τε, τούτου υπήρξε το γεγονός, ότι επεχείρησεν το Τάγμα, παρά την διαταγήν που είχα εκδώσει, όπως μείνει ακίνητον όπου ευρίσκετο, να μετακινηθή, πράγμα το οποίον εξεμεταλλεύθησαν οι Ελασίται δια να μη σεβασθούν και την προς αυτούς εκδοθείσαν διαταγήν αποχής από κάθε ένοπλον ενέργειαν».[12]

Εκτός από την Τρίπολη, οι δυνάμεις των ταγμάτων ασφαλείας είχαν συμπτυχθεί πλέον στην Πάτρα και την Κόρινθο. Στην Πάτρα οι ταγματασφαλίτες εγκατέλειψαν τους 350 γερμανούς που βρίσκονταν εκεί (οι οποίοι μετακινήθηκαν με πλοιάρια στη Στερεά Ελλάδα δύο μέρες μετά) και παραδόθηκαν στην νόμιμη εξουσία. Ακολούθησε θριαμβευτική είσοδος στην πόλη του Κανελλόπουλου, με την συνοδεία του πειθήνιου Βελουχιώτη. Στις 9 Οκτωβρίου 1944 εκκενώθηκε και η Κόρινθος.

Με αυτό τον τρόπο έληξε ένα ακόμα μακελειό. Εδώ χρειάζεται να γίνει αναφορά στο ότι οι πρώτοι που προώθησαν την άποψη για τον «προδοτικό» ρόλο των ταγμάτων ασφαλείας ήταν οι Άγγλοι. Οι ΚΚΕδες είναι που την υιοθέτησαν με πάθος. Παρ’ όλα αυτά οι εγγλέζοι τα στήριξαν και τα χρηματοδότησαν κατά την διάρκεια της κατοχής. Ιδιαίτερη μνεία για τα τάγματα ασφαλείας υπάρχει στην συμφωνία της Καζέρτας όπου ορίζεται ότι: τα τάγματα ασφαλείας θα θεωρηθούν ως εχθρικοί σχηματισμοί, εκτός εάν παραδοθούν. Επομένως, μόνο ανόητοι θα μπορούσαν να πιστέψουν πως οι Άγγλοι και οι εξουσιαστές του ελλαδικού χώρου θα άφηναν ανοιχτό το έδαφος στο ΚΚΕ, μετά την απελευθέρωση. Προφανώς αυτό το γνώριζε και το ίδιο το κόμμα πολύ καλά.

Εδώ, λοιπόν, γίνεται φανερό το εξουσιαστικό παιχνίδι όλων των πλευρών για μια καλύτερη θέση μέσα στο υπό ανασυγκρότηση κράτος, (που όμως προκάλεσε τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων) αποδείχνοντας πως η εξουσία σε κάθε της μορφή είναι απεχθέστατη και αντιανθρώπινη.

Ας σημειωθεί το γεγονός πως από τις 30 Αυγούστου έως τις 27 Σεπτεμβρίου 1944 ο ΕΛΑΣ δεν πραγματοποίησε, στο Μωρηά, καμία επίθεση εναντίον των γερμανικών στρατευμάτων, που βρισκόντουσαν εκείνο το διάστημα σε κατάσταση απαγκίστρωσης. Είναι προφανές ότι αυτή δεν ήταν μια πρωτοβουλία του Γενικού Στρατηγείου. Υπήρχαν εντολές άνωθεν που ακολουθούσαν συμφωνίες, οι οποίες είχαν γίνει «κάτω από το τραπέζι» για την ασφαλή αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων, τουλάχιστον για μια ορισμένη περίοδο και σε σχέση με ορισμένες «επίμαχες» περιοχές.

Εξετάζοντας από την ουσιαστική τους σκοπιά τα γεγονότα στο Μελιγαλά –αλλά και αλλού– δεν θα σταθούμε στην αριθμητική προσέγγιση των θυμάτων για να εκτιμηθεί το μέγεθος της κτηνωδίας. Και πολύ λιγότεροι να ήταν οι σφαγιασθέντες πάλι η ουσία παραμένει ίδια. Σημασία έχει, πέρα από οποιαδήποτε προσθαφαίρεση νεκρών και σκοπιμότητες που κρύβονται ή προωθούνται, το ότι δολοφονήθηκαν με τον πλέον βάρβαρο τρόπο (κλαδευτήρια, μαχαίρια κ.λπ.) άνδρες γυναίκες και παιδιά αντιπάλων, οι οποίοι είχαν επίσης αιχμαλωτισθεί. Η κτηνωδία εθριάμβευσε!

Αυτό που ισχύει, για όσους θέλουν να δημιουργήσουν έναν κόσμο ελευθερίας, που δεν μετρούν την νίκη ή την επιτυχία τους με σωρούς πτωμάτων από υπαρκτούς ή ανύπαρκτους εχθρούς, είναι το ότι αν ο σεβασμός προς τους άμαχους είναι ύψιστη υποχρέωση, τότε υπέρτατος σεβασμός οφείλεται και προς τους αιχμαλώτους, όποιοι κι αν είναι. Επειδή η αιχμαλωσία είναι το τέλος του πολέμου γι’ αυτόν που την υφίσταται. Είναι, πλέον, και αυτός άμαχος και μάλιστα πιο ευάλωτος, αφού είναι και αιχμαλωτισμένος.

Η σφαγή στον Μελιγαλά δεν αποτελεί ούτε τίτλο τιμής, ούτε γεγονός για το οποίο μπορεί να νοιώσει κάποιος περηφάνια και χαρά. Είναι ένα συμβάν που βάθυνε ακόμα περισσότερο τα χαντάκια, όπου θα θάβονταν χιλιάδες άνθρωποι και θα κυλούσαν ποταμοί αίματος, τα επόμενα 5 χρόνια. Μια ακόμη θυσία στο Μολώχ του κράτους και της κυριαρχίας. Τα δύο πρόσωπα της εξουσίας συγκρούστηκαν και το ένα αποδείχτηκε πιο αποτρόπαιο από το άλλο.

Ως αναρχικοί δεν έχουμε να επιχαίρουμε για την εκδικητική μανία της μιας πλευράς προς την άλλη. Επειδή, όταν λέμε ότι είμαστε ενάντια σε κάθε εξουσία το εννοούμε…

Συσπείρωση Αναρχικών

Παραπομπές

1. Σ. Σαράφη, Ο ΕΛΑΣ.

2. Δ. Χαριτόπουλου, Άρης ο Αρχηγός των ατάκτων τόμος Α΄.

3. Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, 23/5/1964, σ.5.

4. Σολ. Γρηγοριάδη, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδος 1941-1967, τόμος Β΄.

5. Σ. ΞΙΑΡΧΟΣ, Η αλήθεια για τον Μελιγαλά, 1982.

6. Γιάννη Καραμουζούνη, Πατριώτες και προδότες στο Μωριά, Τρίπολις 1950.

7. Η Μαύρη Βίβλος του Κομμουνισμού, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2001

8. Γιάννη Γ. Χατζηπαναγιώτου (Καπετάν Θωμά), Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ.

9. Κ. Μπρούσαλη, Η Πελοπόννησος στο πρώτο αντάρτικο.

10. Π. Κανελλόπουλος, Τα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου.

11. Η. Παπαστεριόπουλου, Ο Μωρηάς στα Όπλα.

12. Π. Κανελλόπουλος, Τα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου.

Από τη ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ, 119, Σεπτέμβριος 2012

 ΠΗΓΗ